Papież apeluje o traktat międzynarodowy w sprawie wykorzystania sztucznej inteligencji

Temat tegorocznego dnia, który będzie obchodzony w wielu krajach 12 maja, to "Sztuczna inteligencja i mądrość serca: dla komunikacji w pełni ludzkiej".

Franciszek napisał, że ewolucja systemów sztucznej inteligencji w sposób radykalny zmienia informację i komunikację, a poprzez nie, "pewne podstawy współżycia obywatelskiego".

"Przyspieszone rozprzestrzenianie się cudownych wynalazków, których funkcjonowanie i potencjał są dla większości z nas niemożliwe do rozszyfrowania, budzi zdumienie, które oscyluje między entuzjazmem a dezorientacją, i nieuchronnie stawia nas przed fundamentalnymi pytaniami: czym zatem jest człowiek, na czym polega jego wyjątkowość i jaka będzie przyszłość naszego gatunku zwanego homo sapiens w erze sztucznej inteligencji?" - dodał.

Zdaniem papieża przede wszystkim należy unikać "odczytywania katastroficznego oraz jego paraliżujących skutków".

"W tej epoce, której grozi, że będzie bogata w technologię a uboga w człowieczeństwo, nasza refleksja może wychodzić jedynie od ludzkiego serca" - zauważył Franciszek.

Zaznaczył, że nie można oczekiwać mądrości od maszyn, a samo użycie słowa "inteligencja" jest mylące.

"Maszyny z pewnością mają niezmiernie większą zdolność niż człowiek do przechowywania danych i zestawiania ich ze sobą, ale to człowiek i tylko człowiek musi rozszyfrować ich sens. Nie chodzi zatem o wymaganie, by maszyny wyglądały ludzko" - dodał.

Według papieża potrzebne jest "przebudzenie człowieka z hipnozy, w którą popada z powodu swojego urojenia wszechmocy, sądząc, że jest podmiotem całkowicie autonomicznym i odnoszącym się do siebie, odseparowanym od wszelkich więzi społecznych i nieświadomym, że jest stworzeniem".

Przestrzegł przed "pokusą stania się jak Bóg bez Boga".

Franciszek przyznał, że systemy sztucznej inteligencji mogą przyczynić się do procesu wyzwolenia z niewiedzy i ułatwić wymianę informacji między różnymi narodami i pokoleniami.

Ale jednocześnie - zaznaczył - mogą być narzędziami "skażenia poznawczego", przekształcenia rzeczywistości poprzez częściowo lub całkowicie fałszywe narracje, w które się wierzy.

W tym kontekście przypomniał o niebezpieczeństwie tzw. fake newsów, a także deep faków, czyli tworzenia i rozpowszechniania obrazów, które wydają się całkowicie wiarygodne, ale są fałszywe.

"Zdarzyło mi się również być tego przedmiotem" - wyznał papież.

Wyraził przekonanie, że trzeba być świadomym znaczenia i konieczności regulowania narzędzi, które w niewłaściwych rękach mogą otwierać "negatywne scenariusze".

Położył nacisk na potrzebę działań prewencyjnych i regulacji etycznych, powstrzymywanie szkodliwych i dyskryminujących, niesprawiedliwych społecznie implikacji systemów sztucznej inteligencji, przeciwdziałania ich wykorzystywaniu do ograniczania pluralizmu, polaryzacji opinii publicznej lub do budowania jednolitego myślenia.

"Dlatego ponawiam mój apel, wzywając wspólnotę narodów, aby – zjednoczona – pracowała w celu przyjęcia wiążącego traktatu międzynarodowego, regulującego rozwój i wykorzystanie sztucznej inteligencji w jej różnorodnych formach" - napisał Franciszek.

"Wyzwaniem, przed którym stoimy jest dokonanie skoku jakościowego, by sprostać społeczeństwu złożonemu, wieloetnicznemu, pluralistycznemu, wieloreligijnemu i wielokulturowemu" - dodał.

Podkreślił: "Rewolucja cyfrowa może uczynić nas bardziej wolnymi, ale nie wtedy, gdy uwięzi nas w modelach znanych dziś jako życie w swojej bańce".

"W takich przypadkach - zauważył - zamiast zwiększać pluralizm informacji, grozi nam zagubienie się w anonimowym bagnie, zaspokajając interesy rynku lub władzy".

Papież zwrócił uwagę na relacjonowanie wojen i "wojnę równoległą", która odbywa się poprzez kampanie dezinformacyjne.

"I myślę o tym, ilu reporterów zostało rannych lub zginęło w terenie, abyśmy mogli zobaczyć to, co widziały ich oczy" - zaznaczył.

Jego zdaniem wykorzystanie sztucznej inteligencji może wnieść pozytywny wkład w dziedzinę komunikacji, "jeśli nie unieważni roli dziennikarstwa w terenie, ale wręcz przeciwnie będzie je wspierać".

"Z jednej strony pojawia się widmo nowego niewolnictwa, z drugiej zdobycie wolności; z jednej strony możliwość warunkowania myślenia wszystkich przez nielicznych, a z drugiej możliwość uczestniczenia wszystkich w procesie myślowym" - napisał Franciszek

"To człowiek decyduje, czy stać się pokarmem dla algorytmów, czy też karmić swoje serce wolnością, bez której nie wzrastamy w mądrości" - podkreślił papież.

Z Watykanu Sylwia Wysocka (PAP)

sw/ adj/