42. rocznica wypowiedzenia przez komunistów wojny społeczeństwu

42 lata temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, komunistyczne władze wprowadziły na całym terytorium Polski stan wojenny. Organem formalnie zarządzającym państwem stała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, na czele której stanął generał Wojciech Jaruzelski (ówczesny I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, premier i minister obrony narodowej).

Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego władze wydały szereg rozporządzeń ograniczających prawa i wolności obywatelskie. Zawieszono m.in. działalność związków zawodowych i central związkowych, co było jawnym uderzeniem w „Solidarność”. W trakcie trwania stanu wojennego internowano ok. 10 tys. osób. Poza tym zakazano zwoływania i odbywania zgromadzeń, pochodów i manifestacji, a także imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych bez zezwolenia władz. Zawieszono prawo pracowników do strajków i akcji protestacyjnych. Ponadto zaostrzono cenzurę, zakazując rozpowszechniania wydawnictw, publikacji i informacji, publicznego wykonywania utworów artystycznych oraz użytkowania urządzeń poligraficznych bez zgody władz. Cenzurowane były również przesyłki pocztowe i korespondencja telekomunikacyjna, a rozmowy telefoniczne podlegały kontroli.

„Podaje się również do publicznej wiadomości, że w przypadkach zbiorowego lub indywidualnego bezpośredniego zagrożenia życia, zdrowia lub wolności obywateli albo mienia społecznego, indywidualnego lub osobistego znacznej wartości, a także zagrożenia lub zajęcia budynków administracji państwowej i organizacji politycznych oraz ważnych obiektów i urządzeń gospodarki narodowej albo obiektów ważnych dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, obok indywidualnych i zespołowych działań funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i innych formacji powołanych do ochrony porządku publicznego, wprowadzone być mogą oddziały i pododdziały sił zbrojnych (wojska), przy czym wszelkie te siły uprawnione są do użycia środków przymusu bezpośredniego w celu przywrócenia spokoju, ładu i porządku publicznego” – ostrzeżono w obwieszczeniu informującym społeczeństwo o wprowadzeniu nowych zasad.

Jak się później okazało, nie były to puste słowa, o czym dobitnie świadczą zbrodnie w katowickiej kopalni „Wujek” czy w Lubinie. Liczbę śmiertelnych ofiar stanu wojennego szacuje się na od ok. 50 do ponad 100 osób. Koszty społeczne stanu wojennego miały jednak szerszy zasięg. Zaliczyć do nich należy represje, jak zwolnienia z pracy, nierzadko połączone z zakazem wykonywania zawodu oraz zmuszanie do opuszczenia kraju. Wymiernym skutkiem decyzji gen. Jaruzelskiego było pogłębienie się kryzysu gospodarczego, przejawiającego się m.in. trudnościami z zaopatrzeniem w artykuły codziennego użytku.
Stan wojenny zawieszono z końcem 1982 roku, aczkolwiek formalnie został on zniesiony 22 lipca 1983 roku. Wyrok sądu stwierdzający, że stan wojenny wprowadziła nielegalnie tajna grupa przestępcza i skazujący część jej członków zapadł w 2012 roku.