Polskie szkoły pionierami w dziedzinie efektywności energetycznej

2023-11-27 10:14:01(ost. akt: 2023-11-27 10:15:55)

Autor zdjęcia: pixabay

- Szkoły w Budzowie i Rogowie przodują w tworzeniu energooszczędnych rozwiązań, które mogą stać się inspiracją dla fali renowacji w Polsce. - Jednocześnie wiele innych polskich szkół jest w złym stanie. Polska traci około 75 000 dni szkolnych rocznie z powodu pleśni i wilgoci w budynkach. - Organizacje społeczeństwa obywatelskiego wzywają rząd do postawienia sobie jasnych i ambitnych celów w zakresie renowacji szkół i domów w trosce o zdrowie i dobrobyt polskich dzieci. - Końcowa faza negocjacji trójstronnych w sprawie, kluczowej dla UE, dyrektywy budowlanej zaplanowana jest na 7 grudnia.

Warto przeczytać

Polscy przedstawiciele wkraczają w ostatni etap negocjacji dotyczących Dyrektywy UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która ma doprowadzić do renowacji na szeroką skalę zarówno budynków publicznych, jak i prywatnych. W naszym kraju można wyłonić kilka przykładów pionierskich projektów, które mogą stanowić inspirację dla fali renowacji.

W całym kraju można znaleźć przykłady budynków, takich jak szkoły i przedszkola, które są pionierami w zakresie efektywności energetycznej dzięki zastosowaniu rozwiązań domu pasywnego.

Technologia „domu pasywnego” odnosi się do koncepcji budownictwa, kładącej nacisk na efektywność energetyczną i priorytetowo traktującej wysoki poziom izolacji, szczelności i kontrolowanej wentylacji. Takie projekty mają na celu zminimalizowanie zużycia energii do ogrzewania i chłodzenia przy jednoczesnym zapewnieniu komfortowych warunków w pomieszczeniach.

W 2012 r. Szkoła Podstawowa przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie stała się pierwszą w Polsce działającą szkołą pasywną, kształcącą uczniów z klas od pierwszej do szóstej. Projekt ten był początkowo postrzegany jako eksperyment mający na celu zbadanie, czy tak wysokiej jakości budynki przyniosą oczekiwane korzyści. 11 lat po jej otwarciu, dyrektor szkoły Irena Pachnicz podkreśla.

„Zalety projektu domu pasywnego są wyraźnie widoczne - efektywność energetyczna jest pierwszą z nich. Korzyści z budowy szkoły o tak efektywnym zużyciu energii to przede wszystkim oszczędności finansowe, co przy dzisiejszych cenach energii jest sprawą bardzo istotną.

Zauważyliśmy, że w naszej szkole utrzymywana jest równomierna temperatura powietrza dająca poczucie komfortu cieplnego, co prowadzi też do wydajnej wentylacji, która z kolei łagodzi rozwój mikroorganizmów, takich jak pleśń”.

Szkoła w Budzowie stała się wzorem do naśladowania dla innych. Podobną technologię wdrożyło Gminne Przedszkole w Rogowie, które zostało otwarte w 2019 roku. Iwona Felczak, dyrektor przedszkola, wspomina:

„Odkąd jesteśmy w nowym budynku, wyraźnie widzimy zmianę w jakości powietrza. W budynku takim jak nasz, dzieci z problemami pokroju astmy funkcjonują lepiej. Cyrkulacja powietrza, duże klasy i ekologiczne ogrzewanie z pewnością powodują, że w powietrzu znajduje się mniej czynników alergicznych, które podrażniają oskrzela lub powodują zaostrzenie alergii.”

Podczas gdy szkoły te są doskonałymi przykładami energooszczędnych i sprzyjających zdrowiu budynków, większość polskich budynków wciąż utrzymuje się na niskim poziomie, jeśli chodzi o izolację i efektywność energetyczną. Tylko 1% wszystkich domów w Polsce jest energooszczędnych. Większość budynków zbudowanych przed 1989 rokiem nadal nie posiada skutecznej izolacji termicznej.

Ponadto badania wykazały, że polskie dzieci tracą około 75 000 dni szkolnych rocznie z powodu narażenia na wilgoć i pleśń w pomieszczeniach. Zapobieganie temu zjawisku może przynieść skumulowane korzyści ekonomiczne w wysokości nieco poniżej 1,5 mld euro do 2060 roku.

Renowacja pod kątem efektywności energetycznej rozwiązałaby wiele z tych problemów. Słaba izolacja termiczna oznacza, że zimą okna w klasach pozostają zamknięte. Nie tylko bezpośrednio obniża to jakość powietrza w pomieszczeniach, ale oznacza także wzrost wilgotności powietrza. Wilgoć, która osadza się na zimnych ścianach może powodować rozwój pleśni, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu oddechowego, takich jak astma.

Zmiana takiego stanu rzeczy jest możliwa. Kraje UE są na końcowym etapie negocjacji dotyczących Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), która określi plan działania na rzecz renowacji budynków w Europie. Podczas gdy wiele postanowień zostało już uzgodnionych, w tym złagodzenie kluczowych wymogów dotyczących renowacji, ogólny poziom wymagań wciąż pozostaje do ustalenia. Kraje, w tym Polska, będą musiały określić całkowity poziom oszczędności energii, który ma zostać osiągnięty do 2030 i 2035 roku.

Do grona zwolenników renowacji polskich szkół należy Parents for Future, stale rosnąca sieć zrzeszająca rodziców starających się o bezpieczniejszy, sprawiedliwszy świat dla dzieci na całym świecie w świetle zmian klimatycznych. Elżbieta Lemańska-Błażowska z organizacji Rodzice dla Klimatu stwierdza:

„Zdrowie i bezpieczeństwo dzieci są najważniejsze dla wszystkich rodziców, a stan techniczny budynków odgrywa tu istotną rolę. Dzieci mają prawo do przebywania w środowisku, które nie wpływa negatywnie na ich zdrowie i wyniki w nauce, a dorośli mają obowiązek im to zapewnić. Jako rodzice, będziemy naciskać na podjęcie odpowiedzialnych działań w tej kwestii. Rzeczywiste rozwiązania techniczne istnieją i są na wyciągnięcie ręki. Najwyższy czas przeprowadzić renowację szkół i przedszkoli, które tego potrzebują”.

Aleksandra Krugły, specjalistka ds. rzecznictwa w Habitat for Humanity Poland, organizacji pozarządowej zajmującej się problemami mieszkaniowymi, mówi:

„Zbliżające się negocjacje UE stanowią dla Polski ważną okazję do poprawy stanu krajowych zasobów budowlanych. Szkoły w Rogowie i Budzowie są wyraźnym dowodem na to, że inwestowanie w dobrej jakości budynki przynosi korzyści naszym dzieciom. Mamy nadzieję, że rząd będzie konstruktywny w tej kwestii i wyznaczy sobie wysoką poprzeczkę w negocjacjach z UE. To inwestycja w dobrobyt kolejnego pokolenia Polaków”.

Ostateczne spotkanie trójstronne dotyczące dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków odbędzie się 7 grudnia.

Uwagi dla mediów

Rzecznicy dostępni do wywiadów:

- Irena Pachnicz, dyrektor Szkoły Podstawowej przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie

- Iwona Felczak, dyrektor Gminnego Przedszkola w Rogowie

- Elżbieta Lemańska-Błażowska, Rodzice dla Klimatu

- Aleksandra Krugły, specjalistka ds. rzecznictwa w Habitat for Humanity Poland

W celu umówienia się na rozmowę organizator prosi o kontakt.

Informacje o Dyrektywie w sprawie charakterystyki energetycznej budynków

Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) to negocjowany akt prawny UE, który określa plan działania mający na celu renowację europejskich budynków i wdrożenie technologii, takich jak pompy ciepła i panele słoneczne, w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku.

W ramach Dyrektywy EPBD polski rząd będzie miał za zadanie opracowanie krajowego planu modernizacji polskich domów, szkół, szpitali i innych budynków. Budynki, które marnują najwięcej energii, będą traktowane priorytetowo, aby chronić ludzi przed wysokimi rachunkami za energię i ubóstwem energetycznym. Dyrektywa EPBD przyczyni się do modernizacji budynków w Polsce, czyniąc je bardziej odpornymi i wydajnymi.

Dyrektywa EPBD została zatwierdzona w marcu w Parlamencie Europejskim. Negocjacje znajdują się obecnie w fazie rozmów trójstronnych. Po trzecim spotkaniu trójstronnym, które odbyło się 12 października, uzgodniono, że ponad połowa wszystkich renowacji będzie dotyczyć budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej. Kategoria ta obejmuje około 40 procent budynków. Oczekuje się, że budynki publiczne, w tym szkoły, będą traktowane priorytetowo.

Ogólny poziom wymagań w zakresie oszczędności energii do 2030 i 2035 roku ma zostać określony podczas finału rozmów trójstronnych, który odbędzie się 7 grudnia.

Wpływ budynków na zdrowie

Istnieje spójny związek między wilgocią i pleśnią w pomieszczeniach a objawami oddechowymi i astmą. Osoby mieszkające w niezdrowych budynkach są o 40% bardziej narażone na astmę.

Wilgotne warunki życia są silnie powiązane z chorobami wieku dziecięcego. Badanie wykazało, że dzieci, które mieszkały w wilgotnych mieszkaniach przez ostatnie 3-5 lat, były ponad dwukrotnie bardziej narażone na problemy z klatką piersiową, oddychaniem, astmą lub zapaleniem oskrzeli niż dzieci, które nie były narażone na złe warunki mieszkaniowe.

Badania dowodzą też, że zbyt wysokie temperatury w salach lekcyjnych stanowią zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Nadmierny poziom ciepła w pomieszczeniach może pogorszyć istniejące schorzenia. Wykazano również, że zbyt wysoka temperatura w salach lekcyjnych wpływa na naukę uczniów, a wzrost temperatury o 1°C ponad komfort wiąże się z 2% spadkiem wyników w nauce. Uczniowie bardziej podatni na wahania temperaturowe również trzykrotnie silniej odczuwają skutki nadmiernych temperatur niż inni uczniowie.

Poprawa izolacji istniejących budynków przekłada się na suchsze i cieplejsze warunki w pomieszczeniach, poprawę samopoczucia, redukcję liczby dni nieobecności w szkole lub pracy, redukcję liczby wizyt u lekarza pierwszego kontaktu i mniejszą liczbę przyjęć do szpitala z powodu chorób układu oddechowego. Zmniejsza się również częstość występowania astmy, kataru siennego, zapalenia zatok i nadciśnienia.

Poprawa warunków wewnętrznych w połączeniu z takimi usprawnieniami, jak działania promujące bardziej wydajne i naturalne oświetlenie, mogą również korzystnie wpłynąć na zdrowie psychiczne i produktywność.

Szkoła Podstawowa przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie

Szkoła Podstawowa przy ul. Henryka Pobożnego w Budzowie była pierwszą tego typu instytucją w Polsce i pod wieloma względami postrzegano ją jako eksperyment. Jej budowa trwała około roku, a powierzchnia wynosi 800 metrów kwadratowych. Koszt to niespełna 3,5 mln zł, które w większości zainwestował lokalna JST - Gmina Stoszowice.

Biorąc pod uwagę naturalne warunki wiejskie z silnymi wiatrami i dużą ilością światła dziennego, lokalna gmina postanowiła skorzystać z warunków środowiskowych i zainwestowała w projekt technologii pasywnej.

Dokonano tego poprzez wykorzystanie energii słonecznej do zasilania obiektu za pomocą pomp ciepła i fotowoltaiki oraz zmianę projektu budynku w celu zapewnienia wydajnej wentylacji. Dzięki temu szkoła stała się budynkiem o niemal zerowym zużyciu energii.

Gminne Przedszkole w Rogowie

W marcu 2019 r. otwarto nowe pasywne przedszkole gminne, które może pomieścić 150 dzieci. Budowa przedszkola trwała około dwóch lat.

Rozwój i sukces projektu były możliwe dzięki Europejskiemu Funduszowi Społecznemu oraz Grupie Ekoenergia, która była głównym wykonawcą. Koszt budowy wyniósł 6 642 000 zł. Gmina pozyskała dofinansowanie z Funduszy Europejskich w wysokości 4 327 834,53 zł.

Pomimo tego, że szkoła działa zaledwie od kilku lat, odnotowano zmianę jakości powietrza w porównaniu ze starszymi budynkami. Wydajna cyrkulacja powietrza w dużych salach gwarantuje, że w budynku nie powstaje wilgoć, tak jak miało to miejsce w poprzednim, starym budynku.

PAP

Tagi:
Polska szkoła efektywność energetyczna