Tegorocznym zdobywcą nagrody im. Mackiewicza jest Rafał Wojasiński

W piątek w Warszawie ogłoszono laureata tegorocznej Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza. Otrzymał ją pisarz Rafał Wojasiński za powieść „Tefil”. Wyróżniono także autorów trzech innych nominowanych książek – Pawła Milcarka, Bogdana Rymanowskiego i Andrzeja Waśkę.

Członek jury nagrody Rafał Ziemkiewicz w laudacji powiedział, że tytułowy bohater książki Rafała Wojasińskiego, przypomina ważną w polskiej kulturze figurę „Dziada Proszalnego”, który dla wielu pokoleń stanowił łącznik pomiędzy światem doczesnym i zaświatami. „Dziad był ważną osobą, budził szacunek, nacechowany lękiem” – podkreślił Ziemkiewicz. Dodał, że postacie takie jak Tefil odrywały ludzi od powtarzalności codziennego świata i zmuszały do spojrzenia na sens świata z innej perspektywy.

„Tefil jest takim właśnie dziadem proszalnym. Nie mogłem ani na chwilę uwolnić się od takiego skojarzenia. Patrzy na miasto Litental jakby z zaświatów, ale sam już mu nie podlega” – mówił Ziemkiewicz. Dodał, że w działaniach Tefila przejawia się także dążenie od ocalenia fragmentów dawnego świata, odrzuca wieczną pogoń za nowością i „przygląda się temu co wydaje się nieistotne”. „Jeśli będziemy cierpliwie podążać za jego myślami, to pokaże nam świat z perspektywy tamtego świata. W szczególny metafizyczny sposób odkupi go i wyprosi nam łaskę rozumienia” – powiedział Rafał Ziemkiewicz.

Dziękując za nagrodę Wojasiński określił swoją powieść jako „indywidualną i bardzo autonomiczną”. Porównał swojego bohatera do Sokratesa, krążącego po mieście, którego mieszkańcy nie wiedzieli kiedy filozof popadł w obłęd. „Tefil sam ma jeden problem: z nikim się nie zgadza” – podkreślił. Dodał, że jego bohater wciąż próbuje wyjść z miasta, ale nigdy mu się to nie udaje, co uświadamia czytelnikom, że „nigdy nie wyjdzie z tego kim jest” i nakazuje pogodzenie się z tym.

Rafał Wojasiński to prozaik, dramatopisarz, szef działu prozy w kwartalniku literackim „Wyspa”, autor nagradzanych utworów prozatorskich m.in. „Złodzieja ryb”, "Starej" i „Olandy”, a także słuchowisk dla Polskiego Radia. W listopadzie 2022 r. na antenie radiowej Jedynki miało swoją premierę także słuchowisko na motywach powieści „Tefil” w reżyserii Marka Głuszczaka. Z zawodu jest nauczycielem pracującym w placówce wychowania pozaszkolnego, wykłada też literaturę na Uniwersytetach Trzeciego Wieku.

Jury nagrody przyznało wyróżnienia Pawłowi Milcarkowi („Otwarte okna. Szkice z kultury humanizmu katolickiego”) Bogdanowi Rymanowskiemu („Dopaść Morawieckiego. Życie doczesne i wieczne Kornela buntownika”) i Andrzejowi Waśce („Pan Tadeusz. Media pamięci”).

Do Nagrody im. Józefa Mackiewicza w 2023 roku nominowano także książki „Miś Kolabo Piotra Kokocińskiego, „Syn bagien” Pawła Rzewuskiego, „Demokracja liberalna. Źródła, ustanowienie (?) i kres (?)” Bogdana Szlachty, „Wielkie Księstwo Litewskie i inne terytoria” Niny Taylor-Terleckiej” oraz zbiór esejów Bohdana Urbankowskiego „Romantyzm polski”.

Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza przyznawana jest od 2002 roku. Została ufundowana dla upamiętnienia postaci i dzieła Józefa Mackiewicza, wybitnego pisarza i działacza politycznego polskiej emigracji. Przyznawana jest polskim autorom za książki w szczególny sposób popularyzujące rodzimą kulturę, historię i tradycję. Wśród dotychczasowych laureatów są m.in. Wojciech Albiński, Eustachy Rylski, ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Bronisław Wildstein, Paweł Zyzak, Paweł Lisicki, Wojciech Roszkowski. W ubiegłym roku Nagrodę otrzymał Marcin Pilis za książkę „Cisza w Pogrance”.

Patron nagrody Józef Mackiewicz był autorem książek łączących fabułę z dokumentem, takich jak „Droga donikąd” (1955), „Nie trzeba głośno mówić” (1969), „Lewa wolna” (1965). W 1943 roku za zgodą Niemców i za wiedzą władz Armii Krajowej, Mackiewicz uczestniczył w ekshumacji grobów jeńców polskich w Katyniu, co opisał w relacji „Zbrodnia w lesie katyńskim” (1944). Od 1945 roku przebywał na emigracji - mieszkał w Londynie, potem w Monachium. Był jednym z najwybitniejszych polskich krytyków systemu i ideologii komunistycznej. Zmarł 31 stycznia 1985 roku.

red/PAP