Nadeszły ciężkie czasy dla rolnictwa

Ok. 30 proc. głównie małych gospodarstw rolnych, nie jest w stanie utrzymać się wyłącznie z pracy na roli. Podstawową barierą w rozwoju gospodarstwa jest niska opłacalność produkcji spowodowana m.in. skutkami wojny w Ukrainie i brak ziemi - wynika z raportu „Polska Wieś i Rolnictwo 2023”.

„Polska Wieś i Rolnictwo” to cykliczne badanie ankietowe prowadzone od 2004 r. Najnowsza analiza została zrealizowana przez instytut badawczy Market Research World na próbie 2500 mieszkańców obszarów wiejskich na zlecenie: MRiRW, ARiMR, KOWR i KRUS.

Z badanie wynika, że spośród osób kierujących gospodarstwami rolnymi 64,2 proc. deklaruje, że jest w stanie utrzymać siebie (rodzinę) wyłącznie z gospodarstwa rolnego, natomiast 29 proc. udzieliło odpowiedzi negatywnej. Im większa powierzchnia gospodarstwa rolnego, tym wyższy wskaźnik odpowiedzi twierdzących.

Jak napisano w raporcie, potwierdziły się wskazywane przez analityków negatywne skutki wojny na Ukrainie i pandemii COViD-19 dla opłacalności produkcji rolniczej. Wśród kluczowych barier rozwoju gospodarstwa rolnego, osoby kierujące nimi wymieniają niską opłacalność produkcji (63,5 proc. wskazań ogółem), zbyt mały areał (43 proc. wskazań ogółem, w tym 34 proc. jako I wskazanie), trudności ze sprzedażą produktów (40,3 proc. ogółem) oraz zbyt wysokie ceny ziemi (39,3 proc. ogółem).

Pracę poza rolnictwem podejmuje blisko jedna czwarta kierujących gospodarstwami rolnymi (23,9 proc.). Jest to wskaźnik nieznacznie niższy niż w 2022 roku (27,7 proc.), lecz wyższy niż w 2021 roku (21,9 proc.). Według badania, pracę pozarolniczą z kierowaniem gospodarstwem częściej łączą mężczyźni (26,4 proc.) niż kobiety (19,7 proc.) i częściej osoby poniżej 35 lat (33,1 proc.) niż w wieku 55+ (11,6 proc.).

Dominującym powodem niepodejmowania dodatkowej pracy jest brak czasu (64,7 proc.) oraz wystarczający poziom dochodów uzyskiwanych z rolnictwa (19,9 proc.).

Badanie wykazało, że 65 proc. osób kierujących gospodarstwami rolnymi nie poszukuje pracowników do pracy w gospodarstwie, natomiast 11,9 proc. zgłasza problemy z zapewnieniem pracowników.

Jako kluczowe inwestycje na najbliższe 5 lat ankietowani uznają inwestycje w maszyny rolnicze (53,3 proc.), remont budynków gospodarczych (50,4 proc.), zakup ziemi (50 proc.) oraz remont posiadanych maszyn rolniczych (49,6 proc.).

W ostatnich pięciu latach ponad 41 proc. respondentów wprowadziło w swoich gospodarstwach zmiany, które miały na celu poprawę warunków bezpieczeństwa pracy.

Spośród zmian proponowanych do wprowadzenia w rolnictwie, osoby kierujące gospodarstwami rolnymi za najważniejsze uznają zmiany w prawie łowieckim w zakresie rekompensat za straty w rolnictwie spowodowane przez zwierzynę łowiecką oraz wprowadzenie wakacji kredytowych dla kredytów rolniczych.

W przypadku rolników biorących udział w badaniu 89 proc. gospodarstw domowych osiągało dochody z produkcji rolnej, które stanowiły średnio 57,7 proc. ich całego dochodu. Praca najemna na pełen etat jest źródłem dochodu w przypadku 15,2 proc. gospodarstw domowych rolników biorących udział w badaniu.

Sytuację finansową własnego gospodarstwa domowego pozytywnie ocenia 37,4 proc. rolników i połowa (50 proc.) osób niezwiązanych z rolnictwem, natomiast negatywnie – po 11 proc. respondentów z obu tych grup. W porównaniu z latami 2021-2022 rolnicy rzadziej uznają swoją sytuację materialną za pozytywną, natomiast osoby niezwiązane z rolnictwem – częściej udzielali odpowiedzi pozytywnych.

Zarówno rolnicy jak i osoby niezwiązane z rolnictwem wskazali na negatywne skutki finansowe wojny w Ukrainie dla budżetów ich gospodarstw domowych i dochodów, jakie uzyskują z pracy (w tym z rolnictwa). Rolnicy wskazywali, że z powodu wojny w Ukrainie odczuwają przede wszystkim wzrost cen paliw, wyższe rachunki za prąd oraz wysokie ceny nawozów (wskazania na poziomie ok. 70 proc.). Osoby niezwiązane z rolnictwem wskazywały natomiast głównie nawzrost cen żywności (64 proc.), wyższe rachunki za prąd (55 proc.) i droższe paliwo (45 proc.). Okoliczności te sprawiły, że 40 proc. rolników i 34 proc. osób niezwiązanych z rolnictwem deklarowało, że w ostatnich 12 miesiącach dostrzega pogorszenie sytuacji finansowej własnego gospodarstwa domowego - czytamy w raporcie „Polska Wieś i Rolnictwo 2023”.

autor: Anna Wysoczańska

awy/ skr/