Kiedy odbudowa perełki architektonicznej Warszawy?

w siedzibie oddziału warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich z udziałem m.in. prezydenta Andrzeja Dudy, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego odbyło się ogłoszenie wyników konkursu na opracowanie koncepcji architektonicznej wraz z zagospodarowaniem terenu dla inwestycji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie.

W międzynarodowym konkursie udział wzięło jedenaście pracowni architektonicznych i konsorcjów. W drugim etapie pięć z nich przedstawiło swoje koncepcje architektoniczne.

12-osobowy sąd konkursowy, w skład którego weszli architekci, przedstawiciele władz państwowych i Warszawy, służb konserwatorskich i świata sztuki zdecydował, że pierwsze miejsce w konkursie zajęła pracownia WXCA Group sp. z o.o.

Zgodnie z uzasadnieniem sądu konkursowego, zwycięska praca "w największym stopniu nawiązuje do oryginalnego kształtu kolumnady z sierpnia 1939 r.". "Walorem pracy jest zwrócenie szczególnej uwagi na zachowanie i zaprezentowanie reliktów wpisanych do rejestru zabytków. Proponowane rozwiązania funkcjonalno-użytkowe wydają się w wysokim stopniu odpowiadać potrzebom przyszłych użytkowników. Prosty i klarowny układ komunikacyjny oraz łączenie przestrzeni wewnętrznych odbudowywanych obiektów z otaczającą przestrzenią uwzględniają szerszy kontekst urbanistyczny. Architektura adekwatna do funkcji, rangi i lokalizacji obiektów oraz uwzględnienie w aranżacji wnętrz idei projektów Bohdana Pniewskiego tworzą spójny projekt" - oceniono.

Drugie miejsce otrzymały pracownie FS&P ARCUS sp. z o.o. & K. Ingarden, J. Ewy Architekci sp. z o.o. & Asman Pieniężny Architekci sp. z o.o.

Trzecie miejsce w konkursie zajęła pracownia LAN&P2PA sp. z o.o.

Przyznano również dwa wyróżnienia dla: Piotr Płaskowicki Architekt oraz AMC - Andrzej M. Chołdzyński sp. z o.o. - sp. komandytowa.

Werdykt zawierał trzy zdania odrębne, zgłosili je arch. Marek Dunikowski - przewodniczący sądu konkursowego, arch. Zbigniew Maćków - członek sądu konkursowego, arch. Jacek Lenart - członek sądu konkursowego.

Andrzej Bulanda ze zwycięskiej pracowni WXCA powiedział dziennikarzom, że to dla niego "prestiżowe wyróżnienie". "W środowisku nie ma zgody, co do zasady odbudowy Pałacu, ale to jest nasza sprawa, żeby to obronić. Jest to dosyć prestiżowe zlecenie. Jestem warszawiakiem od pokoleń, więc dla mnie to także rodzinny etos" - podkreślił.

Prezes zarządu spółki celowej Pałac Saski Jan Edmund Kowalski powiedział podczas uroczystości, że "choć głównymi bohaterami będą dzisiaj architekci, którzy przygotowali zwycięską koncepcję, to traktuje ten dzień również, jako święto spółki, która powstała dopiero niespełna dwa lata temu". "Wówczas wyposażeni w zapisy ustawy z 11 sierpnia 2021 r. rozpoczęliśmy od zera planowanie i realizowanie tej niezwykłej w swoim rodzaju inwestycji" - dodał.

Przypomniał także to, co udało się już zrealizować. "Przygotowaliśmy założenia i harmonogram inwestycji, zebraliśmy ogromną dokumentację archiwalną, przestudiowaliśmy najdrobniejsze detale architektoniczne odtwarzanych budynków, przeprowadziliśmy niezliczone analizy, w tym między innymi historyczne, architektoniczne, urbanistyczne, geodezyjne, geologiczne, petrograficzne czy przyrodnicze. Rozpoczęliśmy realizację całej strony administracyjno-prawnej projektu" - wymieniał Jan Edmund Kowalski.

Dodał, że spółka wraz z instytucjami, które będą w odbudowanych gmachach prowadzić swoją działalność opracowali dokument pod nazwą "Wytyczne funkcjonalno-użytkowe", który "z jednej strony szczegółowo opisuje sposób odbudowy, a z drugiej określa funkcje, jakie w przyszłości te gmachy muszą spełniać. Jest on kompletnym vademecum dla pracowni, które brały udział w konkursie architektonicznym i postawił przed nimi bardzo trudne wyzwania" - wskazał.

Ocenił, że zaprojektowanie odbudowywanych gmachów to trudne wyzwanie. Jak mówił, "będzie to ogromny i niezwykle zróżnicowany kompleks o powierzchni całkowitej ponad 100 tys. metrów kwadratowych. Cała zachodnia pierzeja placu Piłsudskiego, którą zgodnie z ustawą odbudowujemy w kształcie zewnętrznym z 1939 r. spełniać będzie zupełnie nowe i bardzo rozmaite funkcje od biurowych i reprezentacyjnych, poprzez wystawiennicze, konferencyjne, edukacyjne aż po bardzo skomplikowane zaplecze logistyczne i techniczne. Pamiętać przy tym trzeba, że w ramach inwestycji budujemy też siedzibę Senatu RP" - podkreślił.

Prezydent Andrzej Duda podkreślił podczas uroczystości, że Warszawa ogromnie wypiękniała przez ostatnie dziesięciolecia, zyskuje nowe, piękne oblicze. Dodał, że w czasie odbudowy zrujnowanej przez hitlerowców stolicy nie udało się jej przywrócić przedwojennego piękna.

"Ale to miejsce tak bardzo znaczące, tak ogromnie wpisane w historyczną pamięć Warszawy, te pałace i kamienice mają swoje znaczenie, śmiało można powiedzieć, nie tylko ponadczasowe, ale także i takie swoiście, myślę, że dla Warszawy wręcz magiczne" - ocenił prezydent.

Podziękował także wszystkim zaangażowanym w proces odbudowy. "Zostaje nam ten pierwszy spektakularny etap wyboru koncepcji, a następnie wykonania dokumentacji projektowej" - powiedział Andrzej Duda, podkreślając, że wierzy w realizację tego projektu.

"To czas najwyższy by Warszawa, Warszawiacy i Polska ten stary fragment Warszawy na nowo odzyskała. Z zachowaniem wielkiej elegancji, zachowaniem klasy, wpisany w historię, ale jednocześnie w rozwijającą się w sposób bardzo nowoczesny Warszawę" - podkreślił prezydent.

Podczas wydarzenia minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił, że w działalności publicznej najważniejsza jest konsekwencja. "Lech Kaczyński rozpoczął ten projekt. On był później zatrzymany. Andrzej Duda podtrzymał ten projekt. Marszałek Stanisław Karczewski jest trzecią osobą, którą trzeba wymienić. Bez jego wiary, aktywności i inwencji, pewnie by się to nie udało" - powiedział Gliński.

Podkreślił, że odbudowa Pałacu Saskiego to jest wielka rzecz dla Warszawy i wielka rzecz dla Polski.

"Odbudowujemy Pałac Saski takim, jaki był w 1939 roku - architektoniczny symbol miasta wraz z ikoniczną kolumnadą widniejącą na tysiącach przedwojennych zdjęć i filmów, kolumnadą, której arkady chronią Grób Nieznanego Żołnierza. Szanując jego współczesną, pełną tragizmu formę, przypominamy też formę pierwotną. A miał on, zgodnie z intencjami twórców, mieć charakter triumfalny i radosny, a więc nie grobowiec, lecz monument chwały o konstrukcji architektonicznej" - wskazał szef MKiDN.

Zaznaczył, że odbudowa Pałacu Saskiego to nie tylko przywracanie symboli, to też wielki projekt społeczno-kulturalny. "Wiele osób pyta, co będzie w tym pałacu? Będzie wielkie centrum kulturalno-edukacyjne oparte o programy, które tworzą już instytucje kultury, takie jak Muzeum Narodowe w Warszawie, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski będzie miało tam filię, Biuro +Niepodległa+ oraz Zachęta Narodowa Galeria Sztuki. Odbudowa tych gmachów to również budowa własnej siedziby Senatu i Urzędu Wojewody Mazowieckiego" – wymienił minister kultury.

Podsumował, że projekt to więcej niż odbudowa. "Odtwarzając pierzeję zachodnią placu Piłsudskiego odtwarzamy i tworzymy historię. Przywracając te budynki, dając im przy tym nowe funkcje i znaczenie, przywracamy przeszłe symbole, ale zarazem kierujemy nasze myśli ku przyszłości, bo kreujemy przyszłość, kreujemy przestrzeń, która jest zaprojektowana dla przyszłych pokoleń, dla nas wszystkich" - podkreślił Gliński.

W marcu br. ogłoszono konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. Organizatorem konkursu była spółka Pałac Saski, a bezpośrednim operatorem Stowarzyszenie Architektów Polskich.

Odbudowa Pałacu Saskiego stanowi realizację deklaracji prezydenta Andrzeja Dudy z 11 listopada 2018 r., która zakończyła wieloletnią debatę publiczną nad potrzebą odbudowy historycznych gmachów przy pl. Piłsudskiego. Budowle mają stać się dopełnieniem odbudowy zniszczonej w czasie II wojny światowej stolicy, a w konsekwencji być symbolem umocnienia jedności wspólnoty obywatelskiej.

Oddanie do użytku gmachów Pałacu Brühla, Pałacu Saskiego i kamienic planowane jest w 2030 r. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska, Adrian Kowarzyk, Karolina Mózgowiec