Nakłady na profilaktykę to klucz do poprawy zdrowia rodzin w Polsce

„W Polsce wciąż za mało środków przeznaczanych jest na profilaktykę zdrowotną. Tymczasem inwestycja w edukację, profilaktykę i prewencję przynosi zyski co najmniej 10-krotne, które można wówczas przeznaczyć na leczenie najbardziej potrzebujących pacjentów i finansowanie bardzo kosztownych procedur terapeutycznych” – ocenił dr Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii podczas debaty Medycznej Racji Stanu, która odbyła się 28 września i na której została zainaugurowana kampania.

W jego opinii, jeśli nie wyedukujemy młodych ludzi na temat profilaktyki zdrowotnej od wieku przedszkolnego, to nigdy nie będziemy mieć zdrowego społeczeństwa. „Trzeba pokazać dzieciom w szkole, że to od nich zależy ich zdrowie i że mają się o swoje zdrowie troszczyć, mają korzystać z badań kontrolnych, które są im oferowane, jak mammografia, cytologia, czy niskodawkowa tomografia komputerowa. Ale wiedzę na ten temat trzeba zdobywać od najmłodszych lat” – mówił dr Meder. Podkreślił, że wciąż nie zostały wprowadzone do szkół zajęcia poświęcone wiedzy o zdrowiu.

W jego ocenie, aby profilaktyka zdrowotna była lepiej promowana w systemie ochrony zdrowia, potrzebny jest system motywacyjny dla pielęgniarek i lekarzy, a zwłaszcza dla lekarzy rodzinnych.

Jak przypomniał dr Meder, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stawia na pierwszych miejscach profilaktykę takich problemów zdrowotnych, jak otyłość, nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu.

Stanisław Maćkowiak, prezes Federacji Pacjentów Polskich, zwrócił uwagę, że w Polsce otyłością zagrożonych jest 60 proc. osób, 8 proc. społeczeństwa pije codziennie alkohol, a na głowę mieszkańca przypada rocznie 9,7 litra alkoholu (100 procentowego) i pomimo wielu działań mających na celu ograniczenie palenia papierosów, pali wciąż 30 proc. społeczeństwa. „Bez edukacji na pewno nie uda się tego zmienić” - ocenił.

Z kolei prof. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych WUM, przypomniał, że otyłość to droga do 200 różnych chorób, jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niewydolność serca, choroba wieńcowa. „Otyłość jest podłożem nowotworów - o 30 proc. zwiększa ryzyko zachorowania na raki gruczołowe. Jest to też obciążenie narządu ruchu. Mamy pacjentów, u których powikłaniem otyłości są zwyrodnienia stawów biodrowych i kolanowych” - wymieniał specjalista.

W jego ocenie, żeby uniknąć otyłości trzeba nabrać zdrowych nawyków żywieniowych bardzo wcześnie, bo już w rodzinie. Diabetolog podkreślił również konieczność wprowadzenia do szkół zajęć o zdrowiu.

Paweł Smoliński zastępca dyrektora Oddziału Terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (OT KOWR) w Warszawie podał przykład programu dla szkół, który działa na rzecz kształtowania zdrowych nawyków żywieniowych wśród uczniów. Jest on prowadzony przez KOWR we współpracy z Unią Europejską. W ramach tego projektu w klasach od I do V uczniom udostępniane są bezpłatnie porcje warzyw i owoców oraz przetworów mlecznych.

„W roku szkolnym dostarczamy do szkół 150 mln porcji warzyw i owoców i 140 mln porcji mleka” - podkreślił Smoliński.

Eksperci zwrócili też uwagę na wciąż zbyt niską świadomość Polaków na temat roli badań przesiewowych w kierunku wielu chorób, w tym wirusowego zapalenia wątroby typu C czy nowotworów.

Prof. Krzysztof Tomasiewicz, kierownik Kliniki i Katedry Chorób Zakaźnych SPSK1 w Lublinie ocenił, że konieczne jest też promowanie udziału w badaniach profilaktycznych. Ocenił, że istotną rolę do odegrania mają tu lekarze POZ. Tak jest w przypadku testów w kierunku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Wczesne wykrycie tego zakażenia pozwala wdrożyć skuteczne leczenie, które eliminuje wirusa. Ale rozwijające się latami zakażenie prowadzi do marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.

„Problem zakażeń HCV pomimo upływu wielu lat i naszych starań nad wprowadzeniem powszechnego stosowania testów i stosowania leków u pacjentów zakażonych jest nadal w naszym kraju nierozwiązany” - ocenił prof. Tomasiewicz. Podkreślił, że wciąż 100-140 tys. osób w Polsce jest nieświadomych zakażenia, a wielu pacjentów trafia do lekarza na bardzo zaawansowanym etapie włóknienia wątroby lub z rakiem.

Dlatego w jego opinii należy zintensyfikować działania przesiewowe na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej.

„Mieliśmy nadzieję, że wprowadzenie testu w kierunku HCV do koszyka świadczeń u lekarza POZ zwiększy liczbę osób z wykrytym zakażeniem HCV, ale liczby z tego roku pokazują, że tak się nie dzieje” - podkreślił specjalista. Jak ocenił, że aby realizować narodowy program eliminacji HCV, niezbędna jest intensyfikacja testowania u lekarzy POZ.

Prof. Piotr Rutkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego zwrócił z kolei uwagę na konieczność promocji badań profilaktycznych w kierunku różnych nowotworów oraz promocję szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Szczepienia te weszły do kalendarza szczepień od 1 czerwca 2023 r. „Dzięki tym szczepieniom być może moglibyśmy wyeliminować nowotwory zależne od wirusa HPV, zwłaszcza raka szyjki macicy” - podkreślił specjalista.

Prof. Rutkowski podkreślił, że Narodowa Strategia Onkologiczna w dwóch trzecich opiera się o profilaktykę pierwotną i wtórną. Jednak aby realizować jej założenia, konieczna jest ciągła edukacja społeczeństwa i lekarzy.

Patronat honorowy nad kampanią „TAK dla zdrowia rodziny” sprawuje Pierwsza Dama RP Agata Kornhauser-Duda.

Wśród patronów medialnych jest Polska Agencja Prasowa. (PAP)

Autorka: Joanna Morga