Zaćmę da się wyleczyć

Na początku można w ogóle nie zauważyć, że mamy zaćmę. Ale z biegiem czasu zaćma może sprawić, że widzenie będzie rozmyte, zamglone lub mniej kolorowe. Chory może mieć problemy z czytaniem lub wykonywaniem innych codziennych czynności. Z biegiem czasu zaćma może prowadzić do utraty wzroku.

Dobrą wiadomością jest to, że operacja może pozbyć się zaćmy. Operacja zaćmy jest bezpieczna i koryguje problemy ze wzrokiem spowodowane zaćmą.

Rodzaje zaćmy

Większość przypadków zaćmy wynika z wieku — dzieje się tak z powodu normalnych zmian w oczach spowodowanych starzeniem się oka. Ale zaćma może dotknąć także z innych powodów — na przykład po urazie oka lub po operacji innego problemu ze wzrokiem i/lub narządem, choćby jaskry. Bez względu na to, kto i na jaki rodzaj zaćmy cierpi, by ją wyleczyć, będzie potrzebować operacji.
Dodatkowo, zaćma może dotknąć jedno lub oboje oczu — tyle dobrego, że nie rozprzestrzenia się z jednego oka na drugie.

Objawy zaćmy

Gdy zaćma jest łagodna, nie daje żadnych objawów. Dopiero z czasem, gdy choroba postępuje — może powodować zmiany w widzeniu. Chory może zauważyć, że jego wzrok jest zamglony lub niewyraźny, kolory wyglądają na wyblakłe, źle widzi w nocy, a za to lampy, światło słoneczne lub reflektory wydają się zbyt jasne. Ponadto wokół świateł widoczna jest aureola, pojawia się widzenie podwójne, które — gdy zaćma się powiększa — znika. Kto ma inne wady wzroku i zmuszony jest używać okularów lub soczewek kontaktowych — przy zaćmie musi znacznie częściej zmieniać receptę na swoje okulary lub soczewki.

Komu grozi zaćma?

Kiedy jesteś młody, soczewka w twoim oku jest czysta. Około 40. roku życia białka w soczewce oka zaczynają się rozpadać i zlepiać. Ta grudka tworzy zmętniony obszar na soczewce — znany jako zaćma. Ryzyko wystąpienia zaćmy wzrasta wraz z wiekiem. Z biegiem czasu zaćma pogarsza się i powoduje zmętnienie większej części soczewki.

Ryzyko jest również większe, jeśli pacjent ma inne problemy zdrowotne, np. cukrzycę. Zaćmie sprzyja też palenie i nadużywanie alkoholu. Jeśli ktoś w rodzinie cierpiał na zaćmę — prawdopodobieństwo, że i nas zaćma dopadnie, też jest większe. Zaćma może dotknąć także osoby, które w przeszłości doznały urazu oka, przeszły operację oka lub radioterapię górnej części ciała. Zaćmie sprzyja też przebywanie na intensywnym słońcu bez okularów słonecznych z filtrem UV.

Jak zapobiegać zaćmie?

Każdy z nas może podjąć kroki, aby chronić oczy przed zaćmą. Warto chronić oczy przed słońcem— nośmy zatem okulary przeciwsłoneczne i kapelusz z rondem, aby odgrodzi nasze oczy od słońca. Chrońmy oczy przed obrażeniami: podczas wykonywania czynności z użyciem elektronarzędzi lub uprawiania niektórych sportów — warto nosić okulary ochronne, aby chronić oczy przed przypadkowym zranieniem. Wszyscy palacze rzucają palenie!

Wiele możemy zmienić także od kuchni. Wystarczy wybierać produkty i potrawy zdrowe dla oczu. Powinniśmy jeść dużo zdrowej żywności — owoców i warzyw, w tym przede wszystkim zielonych warzyw liściastych, orzechów i produktów pełnoziarnistych.

Jak leczyć zaćmę?

Operacja jest jedynym sposobem na pozbycie się zaćmy, ale jej natychmiastowe przeprowadzenie może nie być konieczne. Na początku, warunkach domowych możemy wprowadzić niewielkie zmiany: używać jaśniejszego światła w domu lub w pracy, nosić okulary przeciwodblaskowe, używać soczewek powiększających do czytania i innych czynności.

Lekarz zaleci operację, jeśli zaćma zacznie przeszkadzać w codziennych czynnościach, takich jak czytanie, prowadzenie samochodu lub oglądanie telewizji. Operacja leczenia zaćmy jest bezbolesna i bezpieczna, m.in. dzięki wprowadzeniu systemów, które zwiększają precyzję i bezpieczeństwo zabiegu. W czasie zabiegu lekarz usuwa zmętniałą soczewkę i zastępuje ją nową sztuczną soczewką (zwaną także soczewką wewnątrzgałkową lub IOL). Ryzyko powikłań jest niskie — operacja jest bardzo bezpieczna: 9 na 10 osób, które ją poddają, widzi później lepiej. Sam zabieg przeprowadzany jest w czasie do 30 minut, w znieczuleniu miejscowym (krople do oczu), w trybie chirurgii jednego dnia. Oznacza to, że jeśli nie wystąpią powikłania, pacjent może opuścić szpital jeszcze tego samego dnia.

Operacje leczenia zaćmy są finansowane przez NFZ. Jednak obejmują wyłącznie soczewki jednoogniskowe — do bliży lub dali. Osoby z zaćmą i astygmatyzmem rogówkowym równym lub wyższym niż dwie dioptrie są uprawnione do soczewek jednoogniskowych torycznych. Tymczasem obecnie możliwe jest (choć dla pacjentów to opcja pełnopłatna) wszczepienie nowoczesnych soczewek, które nie tylko usuwają zaćmę, ale również niwelują wady refrakcji oraz presbiopię: są to soczewki trójogniskowe oraz soczewki niedyfrakcyjne o poszerzonej głębi ostrości.

Soczewki trójogniskowe są skonstruowane w taki sposób, że posiadają trzy punkty skupienia światła, dzięki czemu pozwalają na dobre widzenie zarówno bliży oraz dali, jak i na odległości pośrednie. Największa zaleta soczewek tego typu jest taka, że dzięki nim po operacji usunięcia zaćmy można całkowicie uniezależnić się od okularów do czytania, pracy z komputerem czy jazdy samochodem. Okulary mogą być potrzebne jedynie do odczytania, np. bardzo drobnego druku.

Innym nowoczesnym rozwiązaniem są soczewki niedyfrakcyjne o poszerzonej głębi ostrości. Swoją budową przypominają one soczewki jednoogniskowe, ponieważ mają tylko jeden punkt skupienia światła. Mimo to ich konstrukcja także umożliwia ostre, wyraźne widzenie dali i na odległości pośrednie, a także funkcjonalne widzenie bliży. Takie soczewki minimalizują potrzebę korzystania z okularów, ograniczając ją do sytuacji, w których konieczne jest przeczytanie bardzo drobnego druku lub czytanie w warunkach słabego oświetlenia. Dodatkową zaletą soczewek tego typu jest to, że wiąże się z nimi bardzo małe ryzyko wystąpienia niepożądanych efektów fotooptycznych, takich jak olśnienia czy aureole wokół źródeł światła.

Soczewki wewnątrzgałkowe mogą też korygować astygmatyzm, czyli wadę wzroku wynikającą najczęściej z asymetrii w budowie rogówki. Są to tzw. soczewki toryczne, które występują w różnych wersjach: jedno lub wieloogniskowej, trójogniskowej oraz o wydłużonej ogniskowej (EDOF). Astygmatyzm, który znacząco wpływa na jakość widzenia (powyżej 0,75 D) występuje u około 40 proc. osób z wadą wzroku.

Ważne jest, by soczewki były wykonane z hydrofobowego materiału, posiadały filtr UV, który pochłania szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe, oraz filtr światła niebieskiego chroniący siatkówkę oka. Fakt, że soczewka jest hydrofobowa, wpływa na jej stabilność po wszczepieniu i minimalizuje ryzyko powstania tzw. zaćmy wtórnej, czyli zmętnienia torebki tylnej oka, które trzeba usuwać za pomocą zabiegu laserowego. Soczewka powinna też być asferyczna, ponieważ to gwarantuje bardzo dobrą jakość widzenia po operacji.

Generalnie o oczy dbamy — zawsze i przy każdej okazji, latem, zimą, a zwłaszcza przed komputerem i ekranem naszej komórki. Zły wzrok, konieczność noszenia okularów i/lub soczewek kontaktowych jest bardzo uciążliwe — i naprawdę wiem, co mówię…
Magdalena Maria Bukowiecka