Wkrótce zjazd absolwentów najstarszej polskiej szkoły w 845-lecie jej istnienia

Honorowy patronat nad tegorocznymi obchodami jubileuszowymi Małachowianki, bo tak od nazwiska swego obecnego patrona nazywana jest szkoła, która istnieje od 1180 r., objęło Ministerstwo Edukacji. Zjazdy absolwentów odbywają się tam co pięć lat, przy okazji kolejnych rocznic. Pierwsze takie spotkanie zorganizowane zostało w 1894 r.

„To zawsze są wielkie, wzruszające powroty Małachowiaków. Zainteresowanie jest bardzo duże. Kolejne roczniki maturalne i tym razem umawiają się na wspólne spotkanie po latach w murach swej szkoły. A o tym, jak piękna jest to tradycja i jak silna więź, niech świadczy fakt, że wśród napływających zgłoszeń otrzymaliśmy zapowiedź od absolwentek, które ukończyły już 80 i 90 lat, że oczywiście wybierają się na zjazd” - powiedziała PAP dyrektorka szkoły Katarzyna Góralska.

W piątek, 13 czerwca, jubileuszowe obchody 845-lecia Małachowianki i towarzyszący im 20. Zjazd Małachowiaków zainauguruje odsłonięcie tablicy upamiętniającej Józefa Bilińskiego, szkolnego woźnego, który w czasie II wojny światowej przechował w ukryciu ufundowany w 1931 r. sztandar szkoły - podczas tegorocznych uroczystości sztandar ten zostanie specjalnie wyeksponowany.

W ramach wydarzeń otwierających jubileusz zaplanowano też koncerty: „Słowa odwieczne” - o historii szkoły, jej nauczycieli i wychowanków, oraz „Moc Młodości” - w wykonaniu Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka”, pierwszego tego typu w Polsce, który w 1946 r. założył harcmistrz Wacław Milke, przy czym początkowy skład stanowiło tam kilkunastu uczniów Harcerskiej Drużyny Artystycznej, działającej właśnie w Małachowiance.

Inaugurację święta szkoły i zjazdu jej absolwentów zakończy Polonez Małachowiaków z udziałem obecnych i dawnych nauczycieli oraz uczniów, a także gości uroczystości.

W drugim dniu obchodów, w sobotę, 14 czerwca, w płockim kościele farnym św. Bartłomieja Apostoła biskup senior tej diecezji Piotr Libera będzie przewodniczył mszy świętej, która odprawiona zostanie w intencji wszystkich nauczycieli i wychowanków Małachowianki. Następnie odbędą się „Szkolne powroty”, czyli spotkania w szkolnych klasach kolejnych roczników maturalnych. Zaplanowano również zwiedzanie szkoły, w tym jej muzeum. Finałem będzie Piknik Małachowiaków w płockim ogrodzie zoologicznym.

Jubileusz szkoły i zjazd jej absolwentów zakończy w niedzielę, 15 czerwca, posiedzenie Towarzystwa Małachowiaków i wybór jego władz na następną, pięcioletnią kadencję.

Obecną nazwę szkoła otrzymała w czerwcu 1921 r. W dokumencie organizacyjnym ówczesny minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Antoni Ponikowski napisał m.in.: „Państwo Polskie objęło w ponowne posiadanie istniejącą od siedmiu stuleci w mieście Płocku szkołę średnią męską, która w latach wielkiej wojny światowej pozostawała pod opieką miejscowego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej. Niniejszym uznaję tę szkołę za państwową i nadaję jej miano: Gimnazjum Państwowe imienia Marszałka Stanisława Małachowskiego”.

W dokumencie organizacyjnym Małachowianki podkreślono jednocześnie: „Niechże czcigodna postać polskiego Arystydesa opromieniona aureolą Wielkiego Sejmu i Konstytucji Majowej, stanie się dla młodzieży polskiej wychowującej się w sędziwych murach prastarej uczelni, wzorem prawości i czystości duszy i czynów, cnoty obywatelskiej oraz zawsze chętnej gotowości do służenia Ojczyźnie”.

Szkoła powstała w 1180 r. jako fundacja Dobiechny, wdowy po Wojsławie, opiekunie Bolesława III Krzywoustego, średniowiecznego władcy Polski, który pochowany jest w katedrze w Płocku. Do czasów współczesnych zachowały się fragmenty murów średniowiecznej kolegiaty św. Michała Archanioła, przy której szkoła została ufundowana, a także XV-wieczna wieża oraz XVII-wieczny budynek ówczesnego Kolegium Jezuickiego.

W latach 2012-2014 przeprowadzono prace remontowe i renowacyjne w Małachowiance. Obejmowały one m.in. dach, elewacje i fundamenty oraz wnętrza zabytkowych zabudowań. We wrześniu 2021 r. przed budynkiem szkoły odsłonięto pomnik jej obecnego patrona z napisem: „Stanisław Dzierżykraj Nałęcz hrabia Małachowski 1736-1809 - Marszałek Sejmu Wielkiego, współtwórca Konstytucji 3 maja”.

Inicjatorami budowy pomnika byli dawni uczniowie jednej klasy, którzy egzamin maturalny zdawali w 1963 r.

W przeszłości wykładowcami szkoły byli profesor retoryki św. Andrzej Bobola (około 1591-1657) oraz pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego Wojciech Szweykowski (1773-1838), natomiast jej absolwentami: nauczyciel dzieci Adama Mickiewicza - Hieronim Napoleon Bońkowski (1807-1886); ogłoszony błogosławionym Honorat Koźmiński (1829-1916); prezydent II RP i profesor Politechniki Lwowskiej Ignacy Mościcki (1867-1946); uczestnik bitwy o Anglię, dowódca polskiego skrzydła i słynnego Dywizjonu 303 płk Jan Zumbach (1915-1986), podróżnik, pisarz i dziennikarz Tony Halik (1921-1998), a także pierwszy premier III RP Tadeusz Mazowiecki (1927-2013).

W podziemiach najstarszych zabudowań Małachowianki znajduje się szkolne muzeum z ekspozycją prezentującą jej historię oraz artefakty odkryte podczas prac archeologicznych prowadzonych w czasie ostatniego remontu.

red./PAP