Polscy studenci bardziej zestresowani wojną niż Ukraińcy? Szokujące badanie

Badania wskazują, że po pełnoskalowej agresji ze strony Rosji na Ukrainę w 2022 roku znaczna część dorosłych Ukraińców cierpi na lęki, depresję, bezsenność i PTSD (zespół stresu pourazowego). Szczególnie podatne na negatywne skutki wojen i konfliktów politycznych są nastolatki i młodzi dorośli, w tym studenci będący w kluczowej fazie rozwoju osobistego i zawodowego.

"Bezpośrednie i pośrednie zagrożenia związane z wojną mogą wpływać na dobrostan studentów zarówno w krajach objętych wojną, jak i w krajach sąsiednich, choć w różny sposób. W porównaniu do ukraińskich studentów polscy studenci mogą przyjąć różne mechanizmy radzenia sobie z nową sytuacją" - powiedziała współautorka badania dr Barbara Ostafińska-Molik z Instytutu Pedagogiki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Badacze Uniwersytetu Jagiellońskiego wspólnie z naukowcami m.in. z Uniwersytetu SWPS, Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki i Narodowego Uniwersytetu w Singapurze przeprowadzili analizę porównawczą stanu zdrowia psychicznego, strategii radzenia sobie ze stresem oraz dobrostanu między ukraińskimi i polskimi studentami podczas wojny rosyjsko-ukraińskiej. Wyniki badania opublikowano w piśmie Critical Public Health.

Badanie online objęło 627 ukraińskich studentów uczących się i mieszkających w Ukrainie oraz 669 polskich studentów w Polsce. Przeprowadzono je między marcem 2023 roku a majem 2024 roku.

Jak wynika z badania, polscy studenci zgłosili wyższy poziom depresji oraz stresu w porównaniu do studentów ukraińskich. Jeśli chodzi o nasilenie objawów, ponad 57 proc. polskich studentów uzyskało wyniki od umiarkowanej do bardzo ciężkiej depresji i ponad 49 proc. umiarkowanego do bardzo ciężkiego stresu. W przypadku studentów ukraińskich było to odpowiednio prawie 37 proc. i 42 proc. dla depresji i stresu. Nieco inaczej kształtowało się nasilenie objawów lękowych. Ponad 53 proc. polskich studentów doświadczyło ich w stopniu umiarkowanym do bardzo ciężkiego w porównaniu do ponad 59 proc. studentów ukraińskich, którzy mieścili się w tych kategoriach.

"Ten wynik jest zaskakujący, ale zgodny z wcześniejszymi badaniami, które wskazywały, że studenci mieszkający w strefach wolnych od konfliktów często doświadczają wyższego poziomu stresu niż ci, którzy żyją w strefach objętych wojną. Rozbieżność można przypisać pośrednim, ale powszechnym stresorom, takim jak bliskość konfliktu i napływ uchodźców, które mogą tworzyć podwyższony poziom lęku i niepewności. Warto zauważyć, że studenci z sąsiednich krajów, takich jak Czechy i Słowacja, również doświadczyli istotnych skutków psychologicznych związanych z wojną. Z kolei ukraińscy studenci, mimo że znajdują się w strefie konfliktu, mogli rozwinąć adaptacyjne mechanizmy radzenia sobie lub poczucie odporności w wyniku długotrwałej ekspozycji na doświadczane trudności" - skomentowała dr Barbara Ostafińska-Molik.

W obu krajach to studentki doświadczały wyższego stresu. To ustalenie jest zgodne z wcześniejszymi badaniami, które wskazywały, że nawet w okresach pokoju studentki miały tendencję do wykazywania wyższego poziomu objawów depresyjnych. Wiek respondentów był negatywnie związany z odczuwanym lękiem w grupie polskich studentów oraz lękiem i stresem w grupie ukraińskich studentów. "Sugeruje to, że starsi studenci mogą posiadać bardziej rozwinięte mechanizmy radzenia sobie i większą dojrzałość emocjonalną, co pomaga im skuteczniej zarządzać stresem i lękiem" - wyjaśniła badaczka Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ogólnie rzecz biorąc, ukraińscy studenci uzyskali wyższe wyniki w zakresie dobrostanu i m.in. niższe poziomy samotności od polskich studentów. Jednak strategie radzenia sobie ze stresem różniły się w obu grupach. Polscy studenci uzyskali wyższe wyniki w zakresie umiejętności radzenia sobie z problemami i z emocjami, ale jednocześnie częściej stosowali strategię unikania, czyli uciekania od sytuacji wywołujących np. lęk, w porównaniu do ukraińskich studentów. Tymczasem stosowanie tej metody wiązało się z wyższymi poziomami depresji, lęku oraz stresu w obu grupach. “Wynik ten podkreśla niekorzystny charakter strategii unikania, która zamiast łagodzić stres, pogłębia negatywne objawy psychiczne” - zauważyła dr Barbara Ostafińska-Molik.

Z kolei ukraińscy studenci uzyskali wyższe wyniki w zakresie tzw. pozytywnego przewartościowania, czyli wywołania emocji pozytywnych mimo trudnych doświadczeń. Pozytywne emocje okazały się najsilniejszym czynnikiem ochronnym przed lękiem i stresem, a szczególnie przed depresją.

"Wyniki wskazują, że stres doświadczany przez młodych ludzi może zależeć od czynników socjodemograficznych, takich jak płeć, sytuacja finansowa i wiek, które były istotnie związane z gorszymi wynikami zdrowia psychicznego. Nasze badania podkreślają konieczność interwencji psychologicznych uwzględniających powyższe czynniki” - podsumowała badaczka UJ.

red./PAP