Bo z rakiem się nie walczy, ale go leczy

Do zmiany sposobu mówienia o raku 4 lutego będą zachęcać w mediach społecznościowych portal onkologiczny Zwrotnik Raka i fundacja Rak'n'Roll. "Zacznijmy od popularyzowania neutralnej emocjonalnie nazwy tego dnia: World Cancer Day to Światowy Dzień Raka, a nie Światowy Dzień Walki z Rakiem" - podkreślili.

Portal i fundacja zwracają uwagę, że w opisywaniu chorowania na raka i leczenia nowotworów częste są odwołania do terminologii wojskowej: "iść na wojnę", "wygrać", "przegrać", "pokonać", "bitwa". "Skoro choroba jest etapem w życiu, a coraz więcej osób wraca do zdrowia, powinien się zmienić również sposób mówienia o chorobach, w tym o raku" - zaznaczyli.

Fundacja Rak'n'Roll zaznaczyła, że porównanie choroby nowotworowej do pola bitwy czy wojny, na której są zwycięzcy czy przegrani, ma się nijak do medycznego spojrzenia, gdyż raka się leczy.

"Choroba nowotworowa to nie gra, w której się wygrywa lub przegrywa. To etap życia, który się pojawia i który mija" - podkreśliła. Fundacja Rak'n'Roll zaznaczyła, że nakłanianie do walki może wpędzać pacjentów, którzy nie traktują chorowania w tych kategoriach, w poczucie winy, pogłębiać depresję. "Kiedy choroba postępuje, a leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów, chorzy czują się źle. Sądzą, że zawiedli swoich bliskich i lekarza, że nie +walczyli+ wystarczająco" - dodała.

Ministerstwo Zdrowia przypomina z okazji 4 lutego o bezpłatnych programach przesiewowych, dzięki którym można zdiagnozować chorobę we wczesnej fazie - są to np. program wczesnego wykrywania raka jelita grubego, raka piersi, raka szyjki macicy, raka skóry-czerniaka. Resort podkreśla, że w 53 proc. o zdrowiu decyduje styl życia (determinanty zdrowia Marca Lalonda - b. kanadyjski minister zdrowia). MZ zachęca do wykonywania regularnych badań profilaktycznych, stosowania zbilansowanej diety, aktywność fizycznej, unikania nałogów, umiejętnego odpoczywania i dostatecznej ilości snu.

Fundacja Alivia przypomniała, że w Polsce z chorobą nowotworową żyje około 1,17 mln osób.

Z badania ankietowego potrzeb i doświadczeń onkologicznych pacjentów, opublikowanego przez fundację Alivia wynika, że ponad jedna trzecia wszystkich uczestników badania (38 proc.) czekała dłużej niż trzy miesiące, od momentu zgłoszenia lekarzowi pierwszych objawów lub uzyskania niepokojących wyników badań, do postawienia diagnozy nowotworu. Wśród nich 20 proc. zostało zdiagnozowanych w czasie od trzech do sześciu miesięcy od wystąpienia pierwszych objawów, a aż 18 proc. czekało na diagnozę ponad pół roku.

Fundacja zaznacza, że co niepokojące, odsetek badanych oczekujących na diagnozę powyżej trzech miesięcy zwiększył się w ciągu ostatnich 5 lat – wśród osób zdiagnozowanych w 2024 roku było to 43 proc., a przed 2020 rokiem było to 39 proc. ankietowanych.

"To wskazuje na utrzymujący się problem zbyt długiego czasu oczekiwania na diagnozę, który może mieć negatywny wpływ na rokowania pacjentów" - oceniła fundacja.

Badanie ankietowe zostało przeprowadzone w dniach od 9 do 19 stycznia 2025 roku na próbie celowej 606 osób z całej Polski będących podopiecznymi Onkofundacji Alivia. 85 proc. próby stanowiły osoby chore na nowotwór, a 15 proc. opiekunowie, którzy wypełniali ankiety w imieniu pacjentów.

W Polsce nowotwory są drugą najczęstszą przyczyną zgonów zaraz po chorobach sercowo-naczyniowych. Nowotwór jest najczęstszą przyczyną śmierci Polaków w wieku produkcyjnym.

W 2022 roku do Krajowego Rejestru Nowotworów wpłynęły informacje o niemal 181,3 tys. nowych zachorowań na nowotwory i 96 tys. zgonów z ich powodu. Nowotwory złośliwe stanowiły drugą przyczynę zgonów w Polsce, powodując w 2022 roku 23 proc. zgonów mężczyzn i 20 proc. zgonów kobiet.

Choroby nowotworowe to istotny problem zdrowotny przede wszystkim u osób w młodym i średnim wieku (25-64 lat). Zjawisko to jest szczególnie widoczne w populacji kobiet, w której nowotwory od lat pozostają najczęstszą przyczyną zgonów przed 65. rokiem życia: 27 proc. zgonów młodych i 42 proc. zgonów kobiet w średnim wieku (45-64 lat). Wśród starszych osób (pow. 65. roku życia) odsetek zgonów nowotworowych wśród mężczyzn stanowi około jednej czwartek zgonów, wśród kobiet prawie jedną piątą.

Najczęstszym nowotworem mężczyzn jest nowotwór gruczołu krokowego - 23,3 proc. i płuca - 13,7 proc. Kobiety najczęściej chorują na raka piersi, jelita grubego, płuca i trzonu macicy.

Święto zostało ustanowione w 2000 roku w Paryżu, gdzie przyjęto Kartę Paryską. Zobowiązywała ono państwa do stworzenia programów profilaktycznych zapobiegającym nowotworom i metod ich leczenia.

red./PAP