Skłodowska i Einstein – nieznana korespondencja

Dwójka wybitnych uczonych lubiła się i darzyła wielkim szacunkiem. Korespondencja między nimi pozwala zajrzeć w ich wzajemne relacje oparte na szczerym podziwie i przyjaźni. W 32 listach Skłodowska i Einstein prowadzą dyskusje o swoich badaniach oraz sytuacji nauki europejskiej, ale też opisują codzienne sprawy dzieląc się osobistymi przemyśleniami.

– Opublikowanie po raz pierwszy korespondencji Marii Skłodowskiej-Curie z Albertem Einsteinem to wydarzenie przełomowe. Ze szczególnym wzruszeniem czytamy te listy, wymieniane na przestrzeni ponad dwudziestu lat – napisali w dedykacji do publikacji wnuczka i wnuk noblistki: prof. Hélène Langevin-Joliot oraz prof. Pierre Joliot.

– Dla miasta Warszawy, które aktywnie wspiera naukę i kulturę, jest zaszczytem, że mogło przyczynić się do powstania tej wyjątkowej publikacji. Jako wielki miłośnik książek wierzę, że słowo pisane ma moc zbliżania ludzi i przekraczania barier, zarówno czasowych, jak i geograficznych. Ta książka jest tego najlepszym przykładem – czytamy w słowie wstępnym prezydenta m.st. Warszawy.

W pisanych po francusku i odręcznie listach Marii Skłodowskiej-Curie dochodzi do głosu jej powściągliwość i pragmatyzm; z kolei w pisanych po niemiecku i na maszynie listach Alberta Einsteina jest sporo ekspresji, ale i szacunku dla starszej o 12 lat koleżanki. Łączy ich pasja do nauki, stąd nawet w listach dotyczących innych spraw dopisują w postscriptum nowinki ze świata fizyki.

Korespondencja pokazuje też zaangażowanie obojga uczonych w aktualne problemy społeczne i polityczne. Oboje pracowali nad ponadnarodowym porozumieniem w Komisji Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej przy Lidze Narodów w Genewie. Einstein, zmartwiony narastającym antysemityzmem w Niemczech, był bardziej sceptyczny co do możliwości takiego porozumienia. Skłodowska z uporem i nadzieją próbowała go przekonać, że tylko w ten sposób nauka będzie mogła pomóc w rozwiązywaniu problemów ludzkości. Po latach Einstein powiedział, że relacja, która łączyła go z Marią Skłodowską-Curie, była jedną z najpiękniejszych rzeczy w jego życiu.

Pomysł wydania listów Skłodowskiej i Einsteina pochodzi od dr Ewy Łabno-Falęckiej, prezeski Fundacji Rozwoju Edukacji dla Przemysłu, która – wspólnie z kilkuosobowym zespołem – od października 2023 kierowała projektem wydawniczym. Rok temu Fundacja zaprosiła do współpracy stołeczne Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie, które zostało współwydawcą publikacji. Aktualnie trwają prace nad wersją angielskojęzyczną, której wydanie planowane jest na wiosnę tego roku.

UM Warszawa