Remont wyjątkowego kościoła i miejska dotacja

Niewielki kościół powstał w 1664 roku w dawnej sali jadalnej pałacu Adama Kazanowskiego jako kościół klasztorny karmelitanek bosych. To obiekt o wyjątkowej wartości artystycznej i historycznej, który przetrwał działania wojenne bez większych zniszczeń. A to wśród warszawskich świątyń wyjątek.

W ubiegłych latach zakończono konserwację dekoracji malarskich sklepienia, na ścianach odsłonięto freski z czasów karmelitanek bosych z I poł. XVIII w. (zamalowane w latach 60. XX w.). Odrestaurowano namalowane wprost na tynku obrazy olejne ponad galeriami z 2 poł. XIX w. oraz poddano kompleksowej konserwacji żeliwną ambonę i balustradę galerii.

Rozpoczął się pierwszy etap konserwacji barokowego ołtarza z I poł. XVIII w., przypisywany warsztatowi Bartłomieja Michała Bernatowicza. Pierwotnie przeznaczony był do innej świątyni i trafił do kościoła przy Krakowskim Przedmieściu pod koniec XVIII w. lub na początku XIX w. Retabulum (nastawę) ołtarza zdobi pięć pozłacanych figur z drewna lipowego. Konserwatorzy już pracują nad dwoma rzeźbami. Restaurować będą także sześć obrazów olejnych z końca XIX w. ( w tym czterech wysuwanych).

Konserwacji zostanie poddana wieńcząca ołtarz grupa rzeźbiarska Świętej Trójcy z glorią oraz figurą Św. Zachariasza. Rzeźby są pokryte wtórnymi warstwami polichromii oraz złoceń. W wielu miejscach są popękane i rozwarstwione, widoczne są też liczne ubytki gruntu oraz polichromii i złoceń.

W ołtarzu znajduje się szereg obrazów, które przejdą konserwację. To: Ukrzyżowanie, Matka Boska Częstochowska, Serce Pana Jezusa, Modlitwa w Ogrójcu, Św. Ludwika de Marillac, Św. Wincenty a Paulo.

Stan ich zachowania jest zróżnicowany. Są pociemniałe i przez to częściowo słabo czytelne. Przyczyną zniszczeń są prawdopodobnie wahania wilgotności w kościele po zamontowaniu centralnego ogrzewania w latach 60. XX w. oraz uszkodzenie dachu kościoła podczas wojny. Obecnie warunki cieplnowilgotnościowe w kościele są stabilne.

Nie można też wykluczyć, że obrazy były retuszowane, przemalowywane a płótna uzupełniane. Jeden jest uszkodzony przez wadliwie działający mechanizm wysuwający obrazy.

Obrazy i rzeźby zostały zdemontowane z nastawy ołtarzowej i przeniesione do pracowni. Celem prac jest powstrzymanie procesów niszczących zabytki, a następnie przywrócenie im wartości estetycznej. Pracom towarzyszą badania konserwatorskie, które nie tylko poszerzą stan wiedzy, ale także pomogą poznać kolejne przekształcenia ołtarza, czyli zakres poprzednich remontów. Bez badań nie da się określić jaką techniką i technologią wykonano obrazy i figury. Ważne jest też rozpoznanie konstrukcji nastawy i dokładne określenie jej stanu zachowania. Wyniki badań będą podstawą do opracowania programu dla II etapu prac konserwatorskich obejmującego konstrukcję ołtarza.

UM Warszawa