„Skok w dorosłość”, czyli raport o tym, co myślą młodzi i jakie mają plany

Badanie „Skok w dorosłość. Wartości, ambicje i plany uczniów starszych klas szkół średnich” przeprowadzono w marcu i kwietniu 2024 i wzięły w nim udział 1 124 osoby z całej Polski – uczniowie klas III i IV liceów oraz klas IV i V techników. Młodzi ludzie wyrazili swoje opinie na temat oczekiwań względem przyszłości, najważniejszych wartości, którymi kierują się w życiu, oraz edukacji wyższej.

Koniec szkoły średniej i jednoczesny skok w dorosłość to jedno z najbardziej ekscytujących, ale też stresujących doświadczeń w życiu młodych ludzi. Jakie emocje im towarzyszą? Czym się kierują, planując swoją przyszłość? Jakie wyznają wartości? Postanowiliśmy zadać im te kluczowe pytania – mówi prof. Kamil Staniec, prorektor ds. kształcenia PWr. – Kiedy przygotowywaliśmy badanie, najbardziej motywowała nas chęć poznania perspektyw młodych ludzi, uzyskania przekrojowego obrazu ich nastrojów. Z ich wypowiedzi wyłania się obraz bardzo świadomego i pragmatycznego pokolenia, które w znakomitej większości wie, co chce robić w życiu – dodaje.

Rodzina i przyjaciele są najważniejsi
Z odpowiedzi na pytanie, co jest dla nich ważne, wynika, że kluczowym obszarem życia dla młodych ludzi jest rodzina, a dla ponad połowy badanych istotni są także przyjaciele i to na spotkania z nimi młodzież przeznacza większość swojego wolnego czasu. Rodzina i przyjaciele to także główne źródło wsparcia w trudnych sytuacjach, a dla niemal 80% ankietowanych uzyskanie takiej pomocy jest bardzo istotne.

Z kolei pytani o najważniejsze wartości, którymi kierują się na co dzień, młodzi ludzie wskazali uczciwość i prawość (49,7%), a także relacje z ludźmi (47,7%) oraz życzliwość (46,4%). Najrzadziej wybierali natomiast troskę o środowisko naturalne (5,8%). Młodzi ludzie informacje o świecie zdobywają głównie w Internecie (68,4%), mediach społecznościowych (43%) i telewizji (30,2%).

Internet jest powszechnym źródłem wiedzy. To zmiana, która już się dokonała, ale jego nieograniczone możliwości mogą nieco przytłaczać, dawać poczucie braku znaczenia i możliwości „mojego” wpływu na otaczający świat. Nauczyciele i wykładowcy powinni wskazywać najrzetelniejsze źródła i uczyć świadomego z nich korzystania – mówi prof. Joanna Rymaszewska, specjalistka psychiatra z Wydziału Medycznego PWr.

Ciągły rozwój i wczesna praca
W kategorii pytań związanych z planowaniem przyszłości okazało się, że dla wielu uczniów istotna okazała się potrzeba postępu i poczucie, że nie stoi się w miejscu. Młodzież podkreślała potrzebę ciągłego rozwoju, a najważniejszym fundamentem, który pozwala na realizację innych życiowych aspiracji, jest zdrowie. Zdecydowana większość (60,6%) zadeklarowała, że posiada plany na przyszłość, a co czwarta osoba (26,6%) ma już opracowany konkretny plan.

Uczniowie dostrzegają także istotne znaczenie stabilności finansowej, ale pieniądze nie do końca są postrzegane jako cel sam w sobie, a raczej niezbędny element do funkcjonowania, który umożliwia osiągniecie szczęścia i wewnętrznego komfortu.

Co ważne, większość młodych ludzi ma już doświadczenie z pracą zarobkową, która jest dla nich ważnym elementem dorastania i zdobywania niezależności. Niemal 20% respondentów przyznało, że ma stałą pracę, a blisko 40% pracuje dorywczo. Chociaż przyznają, że praca bywa trudna i wymagająca, to stanowi też ważny element edukacji życiowej.

Studia są ważne
Planując swoją przyszłość zawodową, 30% respondentów uważa, że wyższe wykształcenie jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu zawodowego, a 28,4% jest zdania, że studia to niezbędny krok do kariery zawodowej. Nieco ponad połowa ankietowanych (53,3%) planuje rozpocząć studia, licząc przede wszystkim na zdobycie specjalistycznej wiedzy i umiejętności niezbędnych w wybranej dziedzinie zawodowej. Osoby planujące naukę na studiach preferują głównie kierunki ekonomiczne (22,6%), administracyjne (19,6%) i psychologiczne (18,5%).

Okazuje się także, że nieco ponad 30 proc. uczniów nie wie jeszcze, czy pójdzie na studia, a 15% nie zamierza studiować, argumentując to faktem, że nie czują, by były one niezbędne do rozwoju kariery zawodowej i zamiast tego wolą zdobyć praktyczne doświadczenie.

Najważniejszymi czynnikami przy wyborze uczelni jest jej lokalizacja (58,2%), program studiów zbieżny z preferencjami i zainteresowaniami (46,6%) oraz wykwalifikowana kadra (30%). Młodzi ludzie cenią również uczelnie, które oferują programy wymiany międzynarodowej lub współpracują z uniwersytetami i firmami z innych krajów. Liczy się dla nich także doradztwo w zakresie rozwoju kariery – oczekują, że uczelnia będzie ich wspierać zarówno w trakcie studiów, jak i po ich zakończeniu, pomagając w znalezieniu pracy.