Muzeum Narodowe w Warszawie nieprawidłowo przygotowywało i rozliczało działalność wystawową

Na stronie NIK ukazały się w poniedziałek wyniki kontroli obejmującej lata 2019-2022, przeprowadzonej w głównym gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie, a także w jego czterech oddziałach: Muzeum Rzeźby w Królikarni, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim oraz Muzeum w Nieborowie i Arkadii. Jak podała Izba, "na koniec 2022 r. Muzeum Narodowe w Warszawie miało w swoich zbiorach w sumie ponad 816,5 tys. obiektów muzealnych, o ok. 1,7 tys. więcej niż w 2019 r." - czytamy.

NIK przypomniała, że w okresie objętym kontrolą do MNW "trafiło ponad 260 mln zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego". "Resort przekazywał tej instytucji średnio ok. 65 mln zł rocznie i były to jedne z najwyższych dotacji przyznawanych muzeom nadzorowanym przez ówczesnego szefa tego resortu. Mimo to i przy braku strategicznego dokumentu dotyczącego rozwoju tej instytucji, minister nieprawidłowo nadzorował jej działalność w kwestiach finansowych, jak i organizacyjnych czy merytorycznych" - stwierdziła.

Ustalenia Izby wskazują także, że "muzeum nieprawidłowo przygotowywało i rozliczało działalność wystawową". Według kontrolerów ekspozycje czasowe "były przygotowywane niezgodnie z wewnętrznymi przepisami dotyczącymi opiniowania propozycji i zatwierdzania ich do realizacji, a w sprawozdaniach z realizacji siedmiu zbadanych wystaw czasowych koszty poniesione na ich organizację nie odpowiadały kosztom wystaw w ewidencji księgowej". "Wbrew przepisom koordynatorzy sześciu wystaw czasowych (pięciu w gmachu głównym i jednej w oddziale w Królikarni) formalnie nie zatwierdzili dowodów potwierdzających związane z nimi wydatki w łącznej wysokości niemal 1,3 mln zł, w tym finansowane z dotacji celowych ministra. Oznaczenie dowodu księgowego (faktury, umowy) pieczątką danej wystawy zamiast imienną nie pozwala na stwierdzenie, czy dany dokument został zatwierdzony jako zgodny z zaplanowanym budżetem i harmonogramem wystawy przez osobę do tego zobowiązaną" - wyjaśniono w komunikacie.

Dodano, że w opinii NIK "nieprawidłowości wynikały z niewystarczającego nadzoru dyrektora MNW nad procesem przygotowywania, dokumentowania i rozliczania kosztów wystaw czasowych".

Ponadto w wynikach kontroli zwrócono uwagę na niewłaściwe ewidencjonowanie zbiorów muzealnych. "Konieczne, zdaniem Izby, jest także terminowe przeprowadzanie komisyjnej kontroli zgodności dokumentacji ewidencyjnej zbiorów ze stanem faktycznym (skontrum). W wymaganym przepisami terminie, czyli w ciągu pięciu lat, takiej kontroli nie przeprowadzono w Muzeum Rzeźby w Królikarni. Z kolei w Muzeum Plakatu w Wilanowie po przeprowadzeniu skontrum stwierdzono braki 133 muzealiów – 104 w Kolekcji Plakatu Polskiego i 29 w Kolekcji Plakatu Obcego. Jednak dopiero w trakcie kontroli NIK dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie zapowiedział skierowanie doniesienia do prokuratury w tej sprawie, powołał także zespół spisowy" - podano.

Izba przekazała również, że muzeum "nie aktualizowało planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (POZ), a także instrukcji dotyczących przygotowania zbiorów do ewakuacji czy zabezpieczenia przed pożarem, kradzieżą i innymi niebezpieczeństwami grożącymi ich zniszczeniem lub utratą". "Mimo że aktualizacja POZ powinna się odbywać raz w roku, plany nie były zmieniane przez lata ani w gmachu głównym muzeum, ani w żadnym z czterech kontrolowanych oddziałów" - podkreśliła.

Według Izby "oznacza to, że nieaktualne były listy dzieł sztuki przewidzianych do ewakuacji czy wykazy osób, które powinny brać w niej udział". "W przypadku gmachu głównego w schematach przygotowanych na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych umieszczono np. nieaktualne wykazy muzealiów, które w razie niebezpieczeństwa trzeba zabezpieczyć w miejscu ich ekspozycji czy przechowywania, a które należy przenieść w inne miejsce w obrębie budynku. W Nieborowie i Arkadii plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych pochodził sprzed 40 lat, a nowy wprowadzono dopiero w trakcie prowadzonej przez NIK kontroli" - przekazano.

We wnioskach Izba poinformowała o skierowaniu do ministra kultury i dziedzictwa narodowego wniosków m.in. o zapewnienie skutecznych mechanizmów nadzoru nad muzeum w zakresie prowadzenia jego działalności merytorycznej i finansowej oraz bieżącego monitorowania realizacji zadań placówki. Z kolei do dyrektora MNW NIK zawnioskowała o zwiększenie nadzoru nad ewidencjonowaniem, bezpieczeństwem oraz stanem zachowania zbiorów muzealnych. (PAP)