"Ukrywani uciekli, gospodarze zabici" drugi odcinek cyklu IPN

"Ukrywani uciekli, gospodarze zabici" to drugi odcinek cyklu filmowego IPN "Polacy ratujący Żydów – Nie tylko Ulmowie", który został wyemitowany na kanale IPNtv. W piątek przypada 80. rocznica aresztowania rodziny Balawendrów z Zalesia k. Lubaczowa.

W odcinku przedstawiono rodzinę Balawendrów - Feliksa i Wiktorię oraz ich syna Tadeusza - która od jesieni 1943 do 2 lutego 1944 roku udzielała schronienia trzem uciekinierom z getta w Lubaczowie o nazwiskach Cioma, Fleischer i Dekiel. Mężczyźni ukrywali się w niewielkiej kryjówce pod podłogą jednej z izb. Wejście do schronu zastawione było skrzynią na ziemniaki. "Żydzi ukrywani przez rodzinę Balawendrów otrzymali wcześniej taką samą pomoc od pewnej ukraińskiej rodziny. Inny Ukrainiec doniósł na Balawendrów w wyniku kradzieży. Nie wiedział, że to nie była zwykła kradzież. To mężczyźni ukrywający się u Balawendrów zabrali jakieś rzeczy z jego gospodarstwa. Zostawili ślady na śniegu" - napisano w przesłanym przez IPN komunikacie.

2 lutego 1944 roku Niemcy aresztowali Balawendrów. Po brutalnym przesłuchaniu Feliks przyznał, że w ich domu ukrywali się Żydzi. Razem z żoną Wiktorią zostali rozstrzelani w Rawie Ruskiej 30 czerwca 1944 roku. W międzyczasie, ukrywani przez Balawendrów Żydzi opuścili kryjówkę. Niemiecką okupację przeżył najprawdopodobniej tylko jeden z nich.

Film został oparty na ustaleniach zebranych w pierwszym tomie publikacji IPN "Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej" pod redakcją Martyny Grądzkiej-Rejak i Aleksandry Namysło.

Kolejne odcinki cyklu "Nie tylko Ulmowie" prezentowane będą do końca maja w każdy piątek o godzinie 10 na kanale IPNtv.

Naukowcy oceniają, że Niemcy w czasie II wojnie światowej zamordowali za pomoc Żydom około tysiąca Polaków. Dzięki heroicznej działalności wielu mieszkańców Polski udało się uratować kilkadziesiąt tysięcy polskich obywateli pochodzenia żydowskiego.

red./PAP