Kazimierz Leski "Bradl" bohaterem panelu dyskusyjnego w AAN

W dyskusji wezmą udział dr hab. Władysław Bułhak, dr hab. Andrzej K. Kunert oraz dyrektor AAN Mariusz Olczak.

Kazimierz Leski "Bradl" jest uznawany za jednego z asów polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej. Jego biografia jest tym bardziej fascynująca, ponieważ przed 1939 r. nie przygotowywał się do wypełniania tego rodzaju misji. Urodzony w 1912 r. Leski studiował nauki techniczne. W 1936 r. znalazł pracę w Holandii, jako kreślarz w biurze budowy okrętów podwodnych. Uczestniczył w projektowaniu okrętów ORP "Sęp" i ORP "Orzeł", które budowano w Holandii na zamówienie polskiej floty. Brał udział w próbach morskich "Orła".

We wrześniu 1939 r. służył w lotnictwie. Jak sam wspominał, kryjąc się w rowie przeciwlotniczym podczas niemieckiego nalotu na jedno z polowych lotnisk wyciągnął wniosek, który miał mu przyświecać przez kolejne lata wojny: "nigdy nie dać się zagnać w sytuację skazująca na bierność". Jak sam wspominał, trzymanie się tej zasady i "opieka Matki Boskiej" sprawiły, że przeżył kolejne 6 lat. Uniknął niewoli, wrócił do Warszawy i włączył się w działania tworzącej się organizacji "Muszkieterowie", mającą być głęboko zakonspirowanym wywiadem.

W 1943 r. Leski w mundurze nigdy nieistniejącego generała Juliusa von Hallmana przybył do Paryża jako specjalista od budowy umocnień frontowych. Jego celem było zdobycie dla aliantów planów najważniejszej fortyfikacji tej wojny – Wału Atlantyckiego, na którym Niemcy zamierzali oprzeć swoją obronę przed spodziewaną inwazją na wybrzeżach Francji. W stolicy okupowanej Francji uzyskał dostęp do sztabu marszałka Gerda von Rundstedta zajmującego się logistycznym zabezpieczeniem budowy. Wykorzystując swoje inżynierskie wykształcenie i nieskazitelną znajomość niemieckiego został uznany za doskonałe przygotowanego do wspierania tej kluczowej inwestycji. Bez wahania "generałowi Juliusowi von Hallmanowi" przekazano plany Wału Atlantyckiego. Potem Leski ku konsternacji swoich "kolegów" z Paryża i niemieckich służb bezpieczeństwa rozpłynął się w powietrzu wraz z kluczowymi dla losów wojny planami umocnień. Dopiero po skontaktowaniu się z jednostką rzekomego generała walczącą na froncie wschodnim okazało się, że nikt w niej nie zna von Hallmana. Misje "Bradla" wytyczały również szlaki przerzutu dla ważnych kurierów Polskiego Państwa Podziemnego, jak Jan Karski.

Podczas Powstania Warszawskiego Leski dowodził kompanią "Bradl". Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji uciekł z kolumny jenieckiej. Został szefem sztabu Obszaru Zachodniego AK. Kilka miesięcy później znalazł prace w odbudowywanej Stoczni Gdańskiej. Jesienią 1945 r. został aresztowany pod zarzutem usiłowania obalenia ustroju i skazany na 12 lat więzienia. W więzieniu traktowany był wyjątkowo brutalnie. Zwolniony został warunkowo dopiero na fali odwilży w 1955 r. Tego okresu dotyczy duża część zachowanych materiałów bezpieki. W śledztwie zarzucono mu, że "był szefem kontrwywiadu faszystowskiej organizacji konspiracyjnej Muszkieterzy" oraz rozpracowywanie sowieckiej agentury – PPR, GL i AL. Bezpieka raportowała także, że Leski po wojnie nie zaprzestał działalności "w nielegalnej organizacji WiN".

Po uwolnieniu Leski pracował w przemyśle okrętowym i w Polskiej Akademii Nauk. Był współtwórcą Stowarzyszenia Wynalazców Polskich, które władze rozwiązały w 1960 r. W tym okresie był inwigilowany przez komunistyczną bezpiekę. Według zachowanych materiałów MSW wynika, że Kazimierz Leski został odnotowany w latach 1968-1971 z powodu kontaktów z dyplomatami USA i RFN. W latach 70. rozpoczął spisywanie wspomnień. Ich wydanie było możliwe dopiero w 1987 r.

Legendarny "Bradl" zmarł 27 maja 2000 r. Spoczął w rodzinnym grobie na warszawskich Powązkach. W 2017 r. nakładem wydawnictwa Egmont we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego ukazał się pierwszy zeszyt komiksu poświęconego historii Kazimierza Leskiego "Bradla". (PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska