Życie sakramentalne po pandemii

We wtorek na konferencji prasowej zaprezentowano dane z Rocznika Statystycznego Kościoła katolickiego w Polsce "Auarium Statisticum Ecclesia in Polonia" Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC za rok 2022.

Rocznik statystyczny podaje, że w 2022 r. wskaźnik dominicantes (osób uczestniczących w niedzielnej mszy św.) wyniósł 29,5 proc., zaś communicantes (osób przystępujących do komunii św.) 13,9 proc. W stosunku do 2021 r. oznacza to wzrost wskaźnika dominicantes o 1,2 proc. zaś communicantes o 1 proc. W 2021 r. wskaźnik dominicantes wynosił 28,3 proc., a wskaźnik communicantes wynosił 12,9 proc.

Jak zaznaczono na konferencji badanie wiernych zostało przeprowadzone po raz pierwszy od czasu, gdy w kościołach zniesiono obostrzenia związane z pandemią COVID-19.

"To nie jest tak, że już się pozbieraliśmy po pandemii. Dotyczy to również innych instytucji. Polacy nie wrócili do kościołów w takiej liczbie, jak przed pandemią, aczkolwiek dostrzegalne jest pewne odbicie" – zaznaczył kierownik Katedry Metodologii i Teorii Socjologicznej w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego prof. UW Krzysztof Koseła komentując dane. Dodał, że "epidemia była uderzeniem w rutynowe praktyki".

"W prezentowanych liczbach dostrzegalne jest długie wychodzenie z pandemii" – podkreślił dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego dr Marcin Jewdokimow.

Poinformował, że w 2019 r. wskaźnik dominicantes wynosił 36,9 proc., a communicantes - 16,7 proc.

Rocznik statystyczny podaje, że w 2022 r. najwyższy wskaźnik dominicantes odnotowano w diecezji tarnowskiej (61,5 proc.), rzeszowskiej (52,0 proc.) i przemyskiej (49,5 proc.). Najwyższy zaś wskaźnik communicantes w diecezji tarnowskiej (25,6 proc.), białostockiej (20,5 proc.) oraz zamojsko-lubaczowskiej (19,6 proc.).

Wśród uczestniczących w 2022 r. w niedzielnej mszy św. 60,4 proc. stanowiły kobiety, a 39,7 proc. mężczyźni. 83,7 proc. wiernych uczestniczyło w niedzielnej mszy św. kościele parafialnym, 7,1 proc. w kościele filialnym, 6,2 proc. w kaplicy zakonnej, 1,7 proc. w kaplicy zakonnej, a 1,0 proc. w kościele rektoralnym.

W 2022 r. sakrament chrztu udzielono 302,2 tys. osobom, czyli o 4,2 proc. mniejszej liczbie osób niż w roku poprzednim. Do I Komunii św. przystąpiło niespełna 337,2 tys. osób. Sakrament bierzmowania przyjęło 304,7 tys. osób. Sakrament małżeństwa został udzielony 87,9 tys. parom.

W roku szkolnym 2022/2023 na lekcje religii w placówkach edukacyjnych uczęszczało 80,3 proc. uczniów. W przedszkolach na religię chodziło 83,7 proc. dzieci, w szkołach podstawowych - 88,9 proc. uczniów, w liceach ogólnokształcących - 60,1 proc., w technikach - 65,7 proc., szkołach branżowych I stopnia - 63,7 proc., szkołach branżowych II stopnia - 55,3 proc., w szkołach specjalnych - 88,9 proc.

Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii odnotowano w diecezji przemyskiej (96,5 proc.), tarnowskiej (96,3 proc.) oraz rzeszowskiej (94,9 proc.), zaś najniższy w diecezji warszawskiej (59,8 proc.), opolskiej (63,4 proc.) oraz łódzkiej (65,4 proc.).

W 2022 r. działalność duszpasterską prowadziły w Polsce 10 357 parafie katolickie (w tym 676 stanowiły parafie zakonne), co stanowi wzrost o 0,01 proc. w porównaniu do roku 2021.

Liczba księży inkardynowanych do diecezji i eparchii w 2022 r. wyniosła 23 765, czyli było 219 księży mniej niż w roku poprzednim. Najwyższą liczbę księży inkardynowanych odnotowano w diecezji tarnowskiej – 1470, krakowskiej – 1138 oraz katowickiej – 1004). Najmniejszymi diecezjami pod względem liczby księży (nie wliczając Ordynariatu Polowego WP) były: drohiczyńska - 252 księży, elbląska - 261 księży i ełcka - 298 księży.

Ponownie odnotowano spadek liczby alumnów diecezjalnych z 1,3 tys. w 2021 r. do 1,2 tys. w 2022 r. W przeliczeniu na 100 księży inkardynowanych, najwięcej alumnów diecezjalnych studiuje w diecezji warszawskiej (10/100), elbląskiej (9/100) oraz łódzkiej (8/100), najmniej zaś w diecezjach bydgoskiej (2/100), łowickiej (2/100) oraz zielonogórsko-gorzowskiej (2/100).

W żeńskich zgromadzeniach czynnych w 2022 r., liczba sióstr zakonnych wyniosła 15,9 tys., co stanowi spadek w porównaniu do roku poprzedniego (16,3 tys.). W przypadku zgromadzeń klauzurowych również zauważalny jest postępujący spadek liczby sióstr. W 2022 r., w 83 wspólnotach zgromadzeń było 1165 mniszek, zaś w roku poprzednim 1198. Najliczniejsze zgromadzenie czynne stanowiły Służebniczki NMP Starowiejskie, zaś kontemplacyjne – karmelitanki.

Liczba zakonników oraz członków stowarzyszeń życia apostolskiego w 2022 r. wynosiła łącznie 10,5 tys. (spadek z 10,7 tys. w porównaniu do 2021 r.). Najliczniejszymi męskimi zgromadzeniami są franciszkanie, salezjanie oraz pallotyni.

W roczniku statystycznym zostały opublikowane również wybrane dane w ujęciu globalnym. W odniesieniu do okresu referencyjnego (1970 r.) liczba parafii z rezydującym proboszczem wzrosła ze 191 tys. do 218 tys. w 2020 r., a liczba katolików z 653,6 mln do 1,045 mln w 2020 r. O ile liczba sióstr zakonnych spadła z ponad miliona w 1970 r. do prawie 620 tys. w 2020 r., a braci zakonnych z 79 tys. do 50,5 tys. w 2020 r., to liczba diakonów stałych wzrosła z 300 do aż 48 tys. Liczba księży ogółem spadła o 9 tys. (z prawie 420 tys. w 1970 r. do 410,5 tys. w 2020 r.), jednak liczba księży diecezjalnych w tym okresie wzrosła o 10 tys., a zakonnych spadła o 21 tys.

Rocznik statystyczny 2022 jest zakończony dodatkiem, w którym prof. Przemysław Śleszyński przybliża procesy i struktury demograficzne na poziomie diecezji, opierając się na danych Narodowego Spisu Powszechnego. W tekście analizowane są procesy ludnościowe związane z tzw. drugim przejściem demograficznym i starzeniem się populacji.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. ks. Witolda Zdaniewicza założyło w 1972 r. Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (księża pallotyni) jako Zakład Socjologii Religii. ISKK jest najstarszym w Polsce niezależnym ośrodkiem naukowym prowadzącym badania w zakresie religijności, katolicyzmu i jego społecznych kontekstów. Współpracuje m.in. z Głównym Urzędem Statystycznym.

red./PAP